ਹਰ ਕੋਈ ਪੈਕ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੈਕ ਕੀਤੇ ਭੋਜਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੂਡ ਲੇਬਲ, ਪੈਕੇਜਿੰਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਸਮੱਗਰੀ ‘ਤੇ 100% ਦਾਅਵਾ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸਨੇ ਅਜਿਹੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ “ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਲਈ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ, ਅਸਪਸ਼ਟ ਅਤੇ ਗਲਤ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ” ਦੱਸਿਆ ਹੈ।
ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਐਂਡ ਸਟੈਂਡਰਡ ਅਥਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (FSSAI) ਨੇ ਪੈਕੇਜਡ ਫੂਡ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਫੂਡ ਪੈਕੇਟਾਂ ਜਾਂ ਲੇਬਲਾਂ ‘ਤੇ ‘100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ’ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
28 ਮਈ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਇੱਕ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਵਿੱਚ, ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਐਂਡ ਸਟੈਂਡਰਡਜ਼ ਅਥਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (FSSAI) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ “100% ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਐਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਜਾਂ ਹਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਾਂਡ ਚਾਕਲੇਟ, ਚਾਹ, ਸ਼ਹਿਦ, ਬਿਸਕੁਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਪਾਊਡਰ ਵਰਗੇ ਉਤਪਾਦ “100% ਖੰਡ ਰਹਿਤ, ਬਾਜਰੇ, ਜਵੀ ਦੇ ਨਾਲ” ਵਰਗੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨਾਲ ਵੇਚਦੇ ਹਨ।
ਸਾਰੇ ਫੂਡ ਬਿਜ਼ਨੈੱਸ ਆਪਰੇਟਰਾਂ (FBOs) ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ “ਫੂਡ ਪੈਕੇਟ, ਲੇਬਲ ਅਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ‘100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ’ ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸਪੱਸ਼ਟ ਹਨ”, ਇਸ ਲਈ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਫੂਡ ਰੈਗੂਲੇਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਆਪਣੇ ਫੂਡ ਪੈਕੇਟਾਂ ਅਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ‘100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ’ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। FSSAI ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਅਜਿਹੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਸੰਬੰਧੀ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਲਤ ਵਿਚਾਰ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਚੀਜ਼ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਹੀ ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਗਲਤਫਹਿਮੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।”
FSSAI ਨਿਯਮ ਕੀ ਹੈ?
ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਨਿਯਮਾਂ (2018) ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ FSS ਐਕਟ, 2006 ਜਾਂ ਇਸਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ “100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ” ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। FSSAI ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਪਨੀ ਆਪਣੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਜਾਂ ਦਾਅਵੇ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਜੋ ਦੂਜੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰੇ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੀ। ਜੋ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਜਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਸੱਚੀ, ਸਪੱਸ਼ਟ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਖਪਤਕਾਰ ਸਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕੇ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਗੁੰਮਰਾਹ ਨਾ ਹੋਵੇ।
“100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ” ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਵੇਂ ਇਕੱਲੇ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਲਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਚੀਜ਼ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਜਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। FSSAI ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਬਾਕੀ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਚੰਗੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜਾਂ ਉਹ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਕਪੂਰਥਲਾ : ਦਿਨ-ਦਿਹਾੜੇ ਬੈਂਕ ‘ਚ ਡਾ/ਕਾ, ਪਿ.ਸ.ਤੌਲ ਦੀ ਨੋਕ ‘ਤੇ 3 ਲੁ.ਟੇ.ਰੇ ਕਰ ਗਏ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ
ਖਪਤਕਾਰ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ
ਫੂਡ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਬਾਡੀ ਨੇ ਜੂਨ 2024 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਫਲਾਂ ਦੇ ਜੂਸ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੈਕੇਟਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੋਈ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਅਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਤੋਂ ‘100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਫਲਾਂ ਦੇ ਜੂਸ’ ਵਰਗੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, FSSAI ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਵੱਡੀ ਕੰਪਨੀ ਡਾਬਰ ਦਾ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫਲਾਂ ਦੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ‘100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ’ ਫਲਾਂ ਤੋਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਲਈ ਭਰਮਾਊ ਹੈ।
ਵੀਡੀਓ ਲਈ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ -:
