ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਦੋ ਹਫਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਉਸਦੇ ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੇ ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਕੇ ਹਫੜਾ -ਦਫੜੀ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਨੀਆ ਇਹ ਸਭ ਦੇਖਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੈ। ਅੱਜ ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਤੀਤ, ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ।
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਰਤਮਾਨ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਲਈ, ਇਸਦੇ ਅਤੀਤ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਉੱਤੇ ਉਹੀ ਤਾਲਿਬਾਨਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਸ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
11 ਸਤੰਬਰ 2001 ਨੂੰ, ਅਮਰੀਕਾ ਉੱਤੇ ਅਲ ਕਾਇਦਾ ਦੇ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਨੇ ਓਸਾਮਾ ਬਿਨ ਲਾਦੇਨ ਅਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦਿੱਤੀ, ਉਸਨੂੰ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ।
ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦਾ ਕੰਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨਹੀਂ ਛੱਡਿਆ। ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਜਾਨ -ਮਾਲ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਦੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਹਮਲਾਵਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਫ਼ਗਾਨ ਫ਼ੌਜ ਢਹਿ ਗਈ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਨ ਇੱਕ ਹਾਰਿਆ ਹੋਇਆ ਚਿਹਰਾ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਪਰਤ ਆਏ। ਇਹ ਵੇਖ ਕੇ ਅਫਗਾਨ ਖੁਦ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਭੱਜਣ ਲੱਗੇ।
ਅਮਰੀਕਾ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਫੌਜ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋ ਬਿਡੇਨ ਨੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਸਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਸੰਗਠਿਤ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਧਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਅਫਗਾਨ ਫੌਜ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੇਗੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਵਾਪਸੀ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਬੁਲ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਨੇ ਇੱਕ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਮਹਾਂਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਲਈ ਉਸਦਾ 20 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਲੰਬਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਅਰਥ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸਨੇ 2001 ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਕੰਟਰੋਲ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਜੰਗ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮੁੜ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਰਿਹਾ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਤਤਕਾਲੀਨ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਛੱਡਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਇਸਦਾ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਜਵਾਬ ਹੈ – ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ। ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਨਾਟੋ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ਲਈ ਅਰਬਾਂ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਪਰ ਪੱਛਮੀ ਸਮਰਥਿਤ ਅਫਗਾਨ ਸਰਕਾਰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿੱਚ ਉਲਝੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਫਗਾਨ ਕਮਾਂਡਰਾਂ ਨੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਹੇਰਾਫੇਰੀ ਲਈ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ।
ਜਦੋਂ ਯੁੱਧ ਆਇਆ, ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਕੋਲ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਪਸ ਆਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਅਫਗਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਸ਼ਰਫ ਗਨੀ ਖੁਦ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਭੱਜ ਗਏ। ਨਤੀਜਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ। ਬਿਡੇਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਅਫਗਾਨ ਸਰਕਾਰ ਇੰਨੀ ਜਲਦੀ ਗੋਡੇ ਟੇਕ ਦੇਵੇਗੀ।
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਜਿਸ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਡਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਅਰਾਜਕ ਸ਼ਾਸਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਨਤੀਜਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਿਆ ਹੈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਸ਼ਰੀਆ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਫਸਦੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਉਹ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਬਦਲੇ ਤੋਂ ਡਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੁਹਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏਗਾ। ਉਹ ਬਦਲਾ ਨਹੀਂ ਲਵੇਗਾ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਧੀਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰੇਗਾ। ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਅਫਗਾਨ ਨਾਗਰਿਕ ਉਸ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ‘ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਕੋਲ ਆਜ਼ਾਦ ਜੀਵਨ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੁਝ ਵੀ ਕਹਿਣ ਜਾਂ ਸਮਝਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸਮੂਹ ਇੱਕ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸਲਾਮਿਕ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਤਾਲਿਬਾਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮਿਕ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਵੇਗਾ। ਪਰ ਅਫਗਾਨ ਖੁਦ ਉਸ ਦੇ ਹਿੰਸਕ, ਹਫੜਾ -ਦਫੜੀ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣਵਾਦੀ ਵਿਵਹਾਰ ਤੋਂ ਸਖਤ ਡਰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਨ ਇਹ ਵੀ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਵਿਧਵਾ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਮੰਗਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਲਾਹੌਰ ‘ਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਬੁੱਤ ਤੋੜਨ ਦਾ ਮਾਮਲਾ, DSGPC ਨੇ ਲਿਆ ਸਖਤ ਨੋਟਿਸ
ਨਾਲ ਹੀ, ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਮ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇਸਲਾਮਿਕ ਅਮੀਰਾਤ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। 90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਸੋਚ ਸੀ. ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸੁਪਨਾ ਹੈ।
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਡਰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਇਸਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਅਲ ਕਾਇਦਾ ਦੇ ਮੁੜ ਉੱਭਰਨ ਦਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ। ਉਂਝ, ਦੋਹਾ ਸਮਝੌਤੇ ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇਸ ‘ਤੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ (ਆਈਐਸ) ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਸਮੂਹ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸ਼ੀਆ’ ਤੇ ਹਮਲੇ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਈਐਸ ਨਾਲ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਵੇਖਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਈਐਸ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।
