Minister of External Affairs says: ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਲੱਦਾਖ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ 1962 ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ । ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ, “ਇਹ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ 1962 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਹੈ।” ਪਿਛਲੇ 45 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਾਡੇ ਫੌਜੀਆਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਐਲਏਸੀ ‘ਤੇ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਫੌਜਾਂ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੈ। ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੁਖ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੀਨ ਨਾਲ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ਦੇ ਮਤੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਰਫਾ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਹਰ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਹੱਲ ਵਿੱਚ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਚੀਨ ਨਾਲ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ਕਈ ਵਾਰ ਉੱਭਰਿਆ ਹੈ- ਡੇਪਸਾਂਗ, ਚੁਮਰ ਅਤੇ ਡੋਕਲਾਮ। ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਹਰ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ਵੱਖਰਾ ਸੀ। ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਵਾਦ ਵੀ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਰੇ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹੱਲ ਕੂਟਨੀਤੀ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਵੇ ਕਿ ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਚੀਨੀ ਪੱਖ ਨਾਲ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਦੋਨੋਂ ਚੈਨਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।
ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ‘ਤੇ ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਸਦੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ ਜੇ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਰੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਝਟਕਾ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਬੰਧ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਰਣਨੀਤੀ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੋਵੇਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ LAC ‘ਤੇ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਕਈ ਦੌਰ ਦੀਆਂ ਸੈਨਿਕ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ-ਜਨਰਲ ਪੱਧਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਤਕ ਕੋਈ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ । ਚੀਨ ਅਜੇ ਵੀ ਪਾਈਗੋਂਗ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਡਟਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿੰਗਰ -5 ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਯਥਾਰਥ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
