Bal Leela of Guru Gobind Singh ji : ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਨਗਰ ਦੀ ਘਨੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਵੇਲੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾ ਫਤਿਹ ਚੰਦ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਰੱਬ ਦਾ ਦਿੱਤਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਸੀ ਪਰ ਔਲਾਦ ਦਾ ਸੁੱਖ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਰਾਣੀ ਵਿਸ਼ਵੰਭਰਾ ਬਸ ਇਸ ਚਿੰਤਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਲਕ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਜੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੇਡਦੇ ਵੇਖਦੀ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਮਨ ਭਰ ਆਉਂਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਦਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਉਣ ਲਈ ਹਿੰਮਤ ਨਾ ਪੈਂਦੀ। ਪਰ ਬਾਲਕ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ‘ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਮਤਾ ਆਉਂਦੀ।
ਮਾਂ ਬਣਨ ਦੇ ਉਪਾਅ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਰਾਜਾ ਫਤਿਹਚੰਦ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਗੰਗਾ ਦੇ ਘਾਟ ਉੱਤੇ ਪੰਡਤ ਸ਼ਿਵਦੱਤ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੀ। ਵਿਸ਼ਵੰਭਰਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਰਸਯੋਗ ਪੀੜ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਨੂੰ ਸੁਣਾਈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਜੋਤਿਸ਼ ਵਿੱਦਿਆ ਮੁਤਾਬਕ ਦੱਸਣ ਕਿ ਉਸਦੀ ਕੁੱਖ ਕਦੋਂ ਹਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਰਾਣੀ ਦਾ ਹੱਥ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਕਿਸਮਤ ਵਿੱਚ ਔਲਾਦ ਸੁਖ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਰਾਣੀ ਰੋਣ ਲੱਗੀ। ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਹਾਲਤ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ- ਹਾਂ ਇੱਕ ਉਪਾਅ ਹੈ ਜੇਕਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਤੁਹਾਡੀ ਅਰਦਾਸ ਸੁਣ ਲੈਣ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਬਾਲਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਰਣ ਪੁਰਖ ਹਨ। ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਲਕ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਇਸ਼ਟ ਦੇਵ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਜ਼ਰੂਰ ਦਿੱਵਯ ਬਾਲਕ ਹੈ।
ਉਦੋਂ ਰਾਣੀ ਵਿਸ਼ਵੰਭਰਾ ਨੇ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਾਲ ਹਾਮੀ ਭਰੀ। ਰਾਣੀ ਵਿਸ਼ਵੰਭਰਾ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਮਨ ਇਕਾਗਰ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਭੂ ਚਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅਰਦਾਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਦੋਂ ਉਸਦੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਧੁਰ ਆਵਾਜ਼ ਗੁੰਜੀ ਮਾਂ–ਮਾਂ ਭੁਖ ਲੱਗੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋ ਛੋਟੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਉਸਦੇ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਹੋਏ ਗਲਵੱਕੜੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਬੋਲੇ– ਮਾਂ ਮੈਂ ਆ ਗਿਆ ਹਾਂ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲ ਅਤੇ ਪਲਕ ਝਪਕਦੇ ਹੀ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਬੈਠੇ। ਰਾਣੀ ਵਿਸ਼ਵੰਭਰਾ ਆਪਣੀ ਕਲਪਨਾ ਸਾਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਵੇਖਕੇ ਹਰਸ਼ਿਤ ਹੋ ਉੱਠੀ। ਉਸਦਾ ਰੋਮ–ਰੋਮ ਮਮਤਾ ਨਾਲ ਭਰ ਗਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਉਹ ਚਿਰ ਸਿੰਚਿਤ ਕਾਮਨਾ ਪਾ ਗਈ ਹੈ।
ਉਸਨੇ ਗੋਬਿੰਦ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗਲੇ ਨਾਲ ਲਗਾਇਆ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਦੇ ਨੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਭਰੇ ਹੰਝੂਆਂ ਦੀ ਧਾਰਾ ਵਗ ਨਿਕਲੀ। ਉਸਨੂੰ ਕੁੱਝ ਹੋਸ਼ ਆਈ ਤਾਂ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਦਾ ਮਸਤਕ ਚੁੰਮਿਆ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸਰਾਹੁਣ ਲੱਗੀ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਪਕਵਾਨ ਦਿੱਤੇ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਰਾਣੀ ਪਕਵਾਨ ਲੈਣ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਗਈ ਉਂਝ ਹੀ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਜੀ ਨੇ ਬਾਹਰ ਅੰਗਣ ਵਿੱਚ ਖੜੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਾਰੇ ਨਾਲ ਅੰਦਰ ਸੱਦ ਲਿਆ ਬੱਚੇ ਊਧਮ ਮਚਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਰਾਣੀ ਵਿਸ਼ਵੰਭਰਾ ਨੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਪਕਵਾਨ ਦਿੱਤੇ। ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਨੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਵਲੋਂ ਕਿਹਾ: ਮਾਂ ! ਤੁਸੀ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰੋ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡਾ ਪੁੱਤ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਨਿੱਤ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਆਉਂਦਾ ਰਹਾਂਗਾ ਅਤੇ ਉਹ ਹੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਮੋਦ–ਪ੍ਰਮੋਦ ਕਰਦੇ ਗੰਗਾ ਕੰਡੇ ਦੇ ਵੱਲ ਚਲੇ ਗਏ।
ਉਧਰ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਗਏ ਬਹੁਤ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਬਾਲਕ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਹੀ ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਸਤਾਉਣ ਲੱਗੀ। ਉਹ ਜਦੋਂ ਵੀ ਘਰ ਪਰਤਦੇ ਤਾਂ ਮਾਤਾ ਜੀ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ– ਮਾਤਾ ਜੀ ਹੁਣ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਦਿਨ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਕਦੋਂ ਵਾਪਸ ਸੱਦ ਰਹੇ ਹਨ ? ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਵੱਲੋਂ ਪੱਤਰ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸਭ ਸੇਵਕਾਂ ਸਹਿਤ ਪੰਜਾਬ ਪਰਤ ਆਉਣ। ਮਾਮਾ ਕ੍ਰਿਪਾਲਚੰਦ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੇ ਸੇਵਕਾਂ ਨੂੰ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਾਚਾਰ ਫੈਲਦੇ ਹੀ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਰਾਣੀ ਵਿਸ਼ਵੰਭਰਾ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਫਤਿਹਚੰਦ ਜੁਦਾਈ ਵਿੱਚ ਰੂਦਨ ਕਰਣ ਲੱਗੇ। ਉਦੋਂ ਬਾਲਕ ਗੋਬਿੰਦ ਨਿੱਤ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਕੇ ਮਾਤਾ (ਰਾਣੀ) ਵਿਸ਼ਵੰਭਰਾ ਦੀ ਦੀ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਗਏ। ਅਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਮਾਂ! ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਲਈ ਇੰਨੀ ਬੈਚੇਨ ਹੈ ? ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਲ, ਮਨ, ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਵੱਸਿਆ ਰਹਾਂਗਾ। ਮਾਂ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਹਨ। ਤੂੰ ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰ। ਮਾਂ (ਰਾਣੀ) ਗਦ–ਗਦ ਹੋਕੇ ਹੰਝੂ ਵਹਾਉਣ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਬਾਲਕ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਨੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਹਾਂ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਰਾਣੀ ਵਿਸ਼ਵੰਭਰਾ ਨੂੰ ਕੁਝ ਤਸੱਲੀ ਹੋਈ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਗੋਬਿੰਦ ਰਾਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਰਗੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਸੁੱਖ ਦੇ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਪਰਤ ਗਏ।
