ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਨ ਲਾਹੌਰ ਨਗਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਆਇਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਣ ਲਗਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਮੇਰੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰਤਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ। ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਘਾਟੇ ਖਾਧੇ ਹਨ। ਕਿਰਪਾ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਜੁਗਤੀ ਦੱਸੋ ਕਿ ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਬਰਕਤ ਬਣੀ ਰਹੇ।
ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਗੰਗੂ ਸ਼ਾਹ ਤੁਹਾਡੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਚਾਹਿਆ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਦਸਵੰਤ ਯਾਨਿ ਕਿ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਦਸਵਾਂ ਭਾਗ ਕੱਢ ਕੇ ਜਰੂਰਤਮੰਦਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਖਰਚ ਕਰਣ ਲੱਗ ਜਾਓਗੇ ਤਾਂ। ਉਹ ਮੰਨ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਦਸਵੰਤ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਧਰਮਾਰਥ ਕਾਰਜ ਉੱਤੇ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਕਰਾਂਗਾ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਵਲੋਂ ਆਗਿਆ ਲੈ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਨਗਰ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਵਲੋਂ ਵਪਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਹੌਲੀ–ਹੌਲੀ ਵਪਾਰ ਫਲੀਭੂਤ ਹੋਣ ਲਗਾ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੰਗੂਸ਼ਾਹ ਵੱਡੇ ਸਾਹੂਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਣ ਲਗਾ।
ਇੱਕ ਵਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲੱਖ ਰੂਪਏ ਦੀ ਲਾਹੌਰ ਨਗਰ ਲਈ ਮਹਾਜਨੀ ਚੈਕ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈ ਗਈ। ਕੋਈ ਵੀ ਵਪਾਰੀ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦੀ ਮਹਾਜਨੀ ਚੈਕ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਗੰਗੂਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਹ ਮਹਾਜਨੀ ਚੈਕ ਤੁਰੰਤ ਤਿਆਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਵਪਾਰੀ ਜਾਣਕੇ ਸਰਕਾਰੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਸਨਮਾਨ ਵਧਣ ਲਗਾ। ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਵਿਅਕਤੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਸ੍ਰੀ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਨਰਮ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਣ ਲਗਾ: ਗੁਰੂ ਜੀ ! ਮੈਂ ਆਰਥਕ ਤੰਗੀ ਵਿੱਚ ਹਾਂ। ਮੇਰੀ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਸਕਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੋ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਾਜਨੀ ਚੈਕ ਪੰਜ ਸੌ ਰੁਪਏ ਦਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਿੱਖ ਗੰਗੂਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਹੈ, ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਦਿੱਲੀ ਜਾਵੇ, ਉਹ ਇਹ ਰਾਸ਼ੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਦੇ ਦੇਵੇਗਾ।
ਹੁਣ ਗੰਗੂ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਮਨ ਬਦਲ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸੋਚਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਅੱਜ ਇਸ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਤਾਂਤਾ ਲੱਗਿਆ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਿਸ–ਕਿਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਫਿਰਾਂਗਾ। ਬਸ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨਾਲ ਉਹ ਮੁੱਕਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੋਲਿਆ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਖਾਤੇ ਵੇਖ ਲਏ ਹਨ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੁੱਝ ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਦੇ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਮਾਇਆ ਦੇ ਹੰਕਾਰ ਮਸਤ ਗੰਗੂਸ਼ਾਹ ਕੁਝ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਪਰਤ ਆਇਆ ਅਤੇ ਮਹਾਜਨੀ ਚੈਕ (ਹੁੰਡੀ) ਵਾਪਿਸ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਮਨ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਹੋਇਆ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਰਤਨ ਰਾਏ ਦਾ ਆਪਣੇ ਮਸਤਕ ‘ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਾ ਰਹੱਸ ਜਾਣ ਕੇ ਕਲਗੀਧਰ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਪਹੁੰਚਣਾ
ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਛਾ ਜੇਕਰ ਗੰਗੂ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਆਪਣੇ ਖਾਤੇ ਵਲੋਂ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਪੈਸਾ ਦੇਕੇ ਪ੍ਰੇਮ ਵਲੋਂ ਵਿਦਾ ਕੀਤਾ। ਉੱਧਰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਗੰਗੂਸ਼ਾਹ ਦਾ ਕੁਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਵਾਲਾ ਨਿਕਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਦਾਰ ਹੋਕੇ ਭੱਜ ਆਇਆ। ਅਖੀਰ ਉਹ ਠੋਕਰਾਂ ਖਾਂਦਾ ਹੋਇਆ ਫਿਰ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚਿਆ ਪਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਣ ਲਗਾ। ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ–ਕਰਦੇ ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਬਤੀਤ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਵਾਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਹਉਮੈ ਧੁਲ ਗਈ। ਉਹ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਛਤਾਵੇ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਜਲਦਾ ਹੋਇਆ ਹਰਿਨਾਮ ਦਾ ਸੁਮਿਰਨ ਵੀ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਰੂ ਜੀ ਲੰਗਰ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਮੌਕਾ ਦੇਖ ਕੇ ਗੰਗੂਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਚਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਦੰਡਵਤ ਪ੍ਰਂਣਾਮ ਕਰਣ ਲਗਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਰਹਿਮ ਦੀ ਮੂਰਤ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਫਿਰ ਗਲ ਨਾਲ ਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੂੰ ਮਾਫੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਤਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਤੁਹਾਡੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਪਛਤਾਵੇ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਵਾਪਸ ਜਾਓ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਵਪਾਰ ਕਰੋ ਪਰ ਧਰਮ–ਕਰਮ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣਾ।
