ਇੱਕ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਆਪਣੇ ਫੁਫੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਰਛਾ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਗਰਮੀ ਦੇ ਕਾਰਣ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਸ ਸਤਾਉਣ ਲੱਗੀ। ਪਰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਚਸ਼ਮਾ ਕਿਤੇ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ’ਤੇ ਸੰਗੋਹਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਜੇਕਰ ਇੱਥੇ ਕਿਤੇ ਜਲਕੁੰਡ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਕਿੰਨਾ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ। ਭਰਾ ਦੀ ਇੱਛਾ ਸੁਣ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਬੋਲੇ ਇਹ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਲੱਭਣ ’ਤੇ ਕੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਦਾ। ਉਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਟੀਲੇ ’ਤੇ ਸੰਕੇਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਇੱਥੇ ਪਾਣੀ ਜ਼ਰੂਰ ਹੀ ਮਿਲੇਗਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਲੇ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਣ ਜ਼ੋਰ ਵਲੋਂ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਦੇ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਇਸ ਨੂੰ ਕੱਢੋ, ਇੱਥੋਂ ਤੁਹਾਡੀ ਪਿਆਸ ਬੁੱਝੇਗੀ।
ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਵਾਰੀ–ਵਾਰੀ ਬਰਛਾ ਉਖਾੜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਅਸਫਲ ਰਹੇ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਘੋੜੇ ’ਤੇ ਬੈਠੇ–ਬੈਠੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਖਾੜਿਆ। ਉਸ ਭਾਲੇ ਦੇ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਹੀ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਮਿੱਠੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਧਾਰਾ ਵਗ ਨਿਕਲੀ। ਇਹ ਵੇਖ ਕੇ ਸਾਰੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਈ।
ਪਰ ਗੁਲਾਬ ਰਾਏ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੱਲ ਆਈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਇਹ ਬਰਛਾ ਉਖਾੜ ਕਰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਤਾਂ ਚਸ਼ਮੇ ਦਾ ਪੁੰਨ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਫਿਰ ਕੁਝ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਬਰਛਾ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਸੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ। ਗੁਲਾਬ ਰਾਏ ਇਸ ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਲਿਆਓ। ਉਸ ਨੇ ਆਦੇਸ਼ ਪਾਉਂਦੇ ਹੀ ਸਾਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਬਰਛਾ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਬਰਛਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਹੀ ਕੱਢਣਾ ਪਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਗੁਰੂ ਸੇਵਾ ਲਈ ਸਮਰਪਣ- ‘ਸੋਨੇ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਸਿਆਹੀ’ ਨਾਲ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਬਠਿੰਡਾ ਦਾ ਇਹ ਗੁਰਸਿੱਖ
ਬਰਛਾ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਇਆ ਉੱਥੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਫੁਹਾਰਾ ਫੁੱਟ ਪਿਆ। ਇਹ ਵੇਖ ਕੇ ਗੁਲਾਬ ਰਾਏ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਹੋਇਆ। ਪਰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆ ਦੋ ਧਾਰਾਵਾਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਧਾਰਾ ਹੋਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਤ੍ਰਿਵੇਂਣੀ ਹੀ ਬਣ ਜਾਵੇ। ਉਸਦੀ ਇਹ ਇੱਛਾ ਵੇਖ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਬਰਛਾ ਸੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਉਖਾੜਿਆ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਝਰਨਾ ਫੁੱਟ ਪਿਆ।
