The CAG expressed : ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਬਜਟ ਵਿਚ ਫੰਡ ਨਾ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੂੰ ਅਕਾਊਂਟੈਂਟ ਜਨਰਲ (ਕੈਗ) ਨੇ ਸਦਨ ਵਿਚ ਰੱਖੀ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਹੀ ਅਕਸ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਜਟ ਵਿਚ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਸੋਧੀ ਗਈ ਰਕਮ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਖਰਚੀ ਗਈ। ਹਰ ਸਾਲ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਘੱਟ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੈਗ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2019 ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲ ਕਾਰਨ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਰਾਜ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਬੋਝ ‘ਤੇ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ, ਨਿਰਧਾਰਤ ਫੰਡਾਂ ਦਾ ਖਰਚ ਨਾ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸਾਲ 2016-17 ਵਿਚ ਬਜਟ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ 86,386 ਕਰੋੜ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਸੋਧ ਕੇ 1.44 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿਰਫ 1.33 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ 2017-18 ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ 1.18 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ ਅਤੇ ਬਜਟ ਨੂੰ ਸੋਧ ਕੇ 1.12 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿਰਫ 1 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 2018-19 ਵਿਚ 1.29 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਦਾ ਬਜਟ ਸੋਧ ਕੇ 1.27 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਸਿਰਫ 1.16 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ। ਕੈਗ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਰਾਜ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਕਰਜ਼ੇ ‘ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਆਮਦਨੀ ਅਤੇ ਖਰਚੇ ਦੀ ਔਸਤ ਇਕੋ ਜਿਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਰਜ਼ਾ 2022-23 ਵਿਚ 2.87 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2028 ਵਿਚ 6.33 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ 29। ਇਹ ਕਰਜ਼ਾ ਆਮਦਨੀ ਅਤੇ ਖਰਚਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਜਾਂ ਤਾਂ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਵਧਾਉਣੀ ਪਵੇਗੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣਾ ਪਏਗਾ।
ਕੈਗ ਨੇ ਸਿੰਚਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦਾ ਵੀ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜੋ ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਨਾ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ 390 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੈਗ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜਨਤਕ ਕੰਮਾਂ ‘ਤੇ ਸੈੱਸ ਦੇ ਇਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਦਸ ਸਾਲਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ‘ਤੇ 1073 ਕਰੋੜ ਖਰਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀ ਹੈ। ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਲੇਬਰ ਬੋਰਡ ਨੂੰ 1715 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮਿਲੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਸਰਕਾਰ ਸਿਰਫ ਸੱਤ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਰੱਖੀ ਗਈ 1324 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਫੰਡ ਨੂੰ ਵੀ ਹੋਰ ਕੰਮਾਂ ਵੱਲ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀ ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਮਜੀਠੀਆ ਨੇ ਕੈਗ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੁਨੀਲ ਜਾਖੜ ਦਾ ਘਿਰਾਓ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੈਗ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜਾਖੜ ਦੇ ਝੂਠ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਜੀਠੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਾਖੜ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਅੱਠ ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਗਾਮੀ ਬਜਟ ਜ਼ੀਰੋ ਘਾਟੇ ਵਾਲਾ ਬਜਟ ਹੋਵੇਗਾ, ਪਰ ਕੈਗ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਝੂਠੀ ਨਹੀਂ ਬੋਲ ਰਹੀ। ਕੈਗ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਰਜ਼ਾ ਵਧੇਗਾ।
