Explaining the real : ਇੱਕ ਵਾਰ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂਦੇਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ: ਗੁਰੂ ਜੀ ! ‘ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਇਹ ਸ਼ਰੀਰ ਸਾਡੀ ਅਮੁੱਲ ਨਿਧਿ ਹੈ, ਫਿਰ ਕਿਉਂ ਲੋਕ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਸ਼ੇ ਅਤੇ ਵਿਕਾਰ ਕਰਕੇ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰਦੇ ਹਨ ? ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ! ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੀ ਯੋਗਤਾ ਭਰੀ ਨਜ਼ਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈ, ਉਹ ਇਸ ਸਰੀਰ ਰੂਪੀ ਅਮੁੱਲ ਰਤਨ ਨੂੰ ਕੌੜੀ ਬਦਲੇ ਵਿਅਰਥ ਗੁਆਉਣ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹਨ।ਇਸ ਲਈ ਅਗਿਆਨਤਾ ਵਸ਼ ਮਨੁੱਖ ਦੁੱਖੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਕਰਕੇ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਨਜ਼ਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਹਰ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਬੁੱਧੀ ਅਨੁਸਾਰ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਕੀਮਤ ਆਂਕਦਾ ਹੈ, ਭਲੇ ਹੀ ਉਹ ਵਡਮੁੱਲਾ ਰਤਨ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਬੋਲੇ: ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਵ ਹੈ ? ਚੀਜ਼ ਦਾ ਜੋ ਅਸਲੀ ਮੁੱਲ ਹੈ ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਹੈ। ਫਿਰ ਭਿੰਨ–ਭਿੰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਇੱਕ ਹੀ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਮੁੱਲ ਵੱਖ–ਵੱਖ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਮੰਨ ਲਵੇਗਾ ? ਉਸ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂਦੇਵ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੂੰ ਬੋਲੇ ਉਹ ਵੇਖੋ ਸਾਹਮਣੇ ਰੇਤ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਚਮਕ ਰਹੀ ਹੈ, ਤੁਸੀ ਉਸਨੂੰ ਚੁੱਕ ਲਿਆਓ। ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਚਮਕੀਲੀ ਚੀਜ਼ ਇੱਕ ਚਮਕੀਲਾ ਰਤਨ ਸੀ। ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੁਦੇਵ ਨੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਭਾਈ ਜੀ ਇਸਨੂੰ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਜਾਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਮੁੱਲ ਉੱਤੇ ਵੇਚ ਕੇ ਵਿਖਾਓ। ਇਹ ਆਗਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਨਜ਼ਦੀਕ ਦੇ ਨਗਰ ਪਟਨਾ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਉਹ ਸੁੰਦਰ ਰਤਨ ਇੱਕ ਸਬਜ਼ੀ ਵਿਕਰੇਤਾ ਨੂੰ ਵਖਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇਹ ਸੁੰਦਰ ਪੱਥਰ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਹੈ, ਮੇਰੇ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਨਹੀਂ। ਪਰ ਸੁੰਦਰ ਹੈ, ਮੈਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਖੇਡਣ ਲਈ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਸਬਜ਼ੀ ਲੈ ਸੱਕਦੇ ਹੋ। ਪਰ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਸੋਚਣ ਲੱਗੇ ਕਿ ਗੁਰੁਦੇਵ ਨੇ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਅਮੁੱਲ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਿਤੇ ਦੂੱਜੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਂਦਾ ਹਾਂ। ਉਹ ਇੱਕ ਹਲਵਾਈ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਉੱਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਰਤਨ ਨੂੰ ਵਖਾਇਆ।
ਉਸ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਠੀਕ ਹੈ, ਇਹ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ ਪੱਥਰ ਹੈ ਪਰ ਮੇਰੇ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦਾ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀ ਇਸਨੂੰ ਵੇਚਣਾ ਹੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਢਿੱਡ ਭਰ ਭੋਜਨ–ਮਠਿਆਈ ਆਦਿ ਖਾਣ ਨੂੰ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਤਰਾਜੂ ਉੱਤੇ ਲਗਾਵਾਂਗਾ। ਫਿਰ ਉਹ ਇੱਕ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਉੱਤੇ ਗਏ ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਇੱਕ ਜੋੜਾ ਵਸਤਰਾਂ ਦਾ ਦੇਣਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਉੱਥੇ ਵਲੋਂ ਵੀ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਪੁੱਛਦੇ–ਪੁੱਛਦੇ ਅੱਗੇ ਇੱਕ ਜੌਹਰੀ ਸਾਲਸ ਰਾਏ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਉੱਤੇ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਸਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਅਧਰਕਾ ਨੇ ਉਸ ਰਤਨ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ। ਕਹਿਣ ਲਗਾ, ਮੈਂ ਇਸ ਰਤਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਲਿਕ ਨੂੰ ਵਿਖਾ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਅਸਲੀ ਮੁੱਲ ਦੱਸ ਪਾਵਾਂਗਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰਤਨ ਅਮੁੱਲ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਅਜਿਹਾ ਰਤਨ ਵੇਖਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਜੀ ਸੌ ਰੁਪਿਆ ਲੈ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਜਿਰ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਹੁਣ ਤਾਂ ਤੇਰੀ ਤੱਸਲੀ ਹੋ ਗਈ। ਮਨੁੱਖਾ ਦੇਹ ਇਸ ਲਾਲ ਵਾਂਗੂ ਹੀ ਅਮੋਲਕ ਹੈ ਪਰ ਕਦਰ ਕੋਈ ਸਾਲਸ ਰਾਇ ਜਿਹਾ ਜੌਹਰੀ ਹੀ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਬਾਕੀ ਤੁਛ ਤੁਛ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਆ ਛਡਦੇ ਹਨ।
