Inquiries may be : ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਗੈਂਗਸਟਰ ਲਾਰੈਂਸ ਬਿਸ਼ਨੋਈ ਨੂੰ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਤੋਂ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਲਈ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਵੱਲੋਂ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਿ “ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸ ਰਾਹੀਂ ਮੁਲਜ਼ਮ ਤੋਂ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਕਤਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਦੋਂ ਦੋਸ਼ੀ ਜਾਂਚਕਰਤਾ / ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਬੈਠਾ ਹੈ”।
ਜਸਟਿਸ ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਇਹ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਜਾਂਚਕਰਤਾ ਕੋਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਔਜ਼ਾਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਿੱਧੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਜਾਂ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਪਰਾਧ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਲੁਕਵੇਂ ਤੱਥ ਹਨ ਜੋ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸਿੰਗ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ ਪਰ ਇਕ ਮੁਲਜ਼ਮ ਤੋਂ ਹਾਲਾਂਕਿ ਵੀਡੀਓ ਕਾਨਫਰੰਸ ਰਾਹੀਂ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਜਾਂਚਕਰਤਾ / ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਉਸ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਦੂਰ ਬੈਠਿਆ ਹੋਵੇ।
ਜਸਟਿਸ ਗਿੱਲ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, “ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਜਾਂਚਕਰਤਾ ਆਪਣੇ ਵਤੀਰੇ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਦੋਸ਼ੀ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਜਵਾਬਾਂ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇਗਾ। ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਵਿਚ ਦੋਸ਼ੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਦਰੁਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਜਵਾਬ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਚਲਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਿਖਿਅਤ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਉੱਤਰ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਵੀ ਉਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਲਜ਼ਮ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਭੜਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪੈਰ ਹਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਵਾਰ, ਜਦੋਂ ਦੋਸ਼ੀ ਦੁਆਰਾ ਕੋਈ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੁਝ ਲੇਖਾਂ ਜਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਰਿਕਵਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਘਟਨਾ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਲੈ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੁਰਮ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੱਢਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਢੰਗਾਂ ਤੋਂ ਤਫ਼ਤੀਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਵੰਚਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
