military defence healthcare expenditure spending:ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਰਚਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਿੱਛਲੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਰਾਫੇਲ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ। ਇੱਕ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ। ਪਰ, ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਪਿੱਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਰੇਕ ਨਾਗਰਿਕ ਦੀ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਖ਼ਰਚ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਹੁਣ ਕਿੰਨਾ ਖਰਚ ਕਰਦੀ ਹੈ? ਅਸੀਂ ਫ਼ੌਜ ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿੰਨਾ ਖਰਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿੱਥੇ ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ? ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲੇ ‘ਚ ਅਸੀਂ ਕਿੱਥੇ ਹਾਂ? ਅਸੀਂ ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇਵਾਂਗੇ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸੈਨਿਕ ਸਾਲ-ਦਰ-ਸਾਲ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ, ਸੈਨਿਕ ਖ਼ਰਚ ਸਿਹਤ ਨਾਲੋਂ 8 ਤੋਂ 10 ਗੁਣਾ ਹੈ। ਸਾਲ 2015-16 ‘ਚ ਫੌਜ ‘ਤੇ ਖਰਚਾ 2 ਲੱਖ 85 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ਲੱਗਭਗ 2 ਲੱਖ 94 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਖਰਚ 35 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੇ ਲੱਗਭਗ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ।
ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ 2 ਲੱਖ 3 ਹਜ਼ਾਰ 535 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜ ‘ਤੇ 16 ਲੱਖ 8 ਹਜ਼ਾਰ 844 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਸੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਫੌਜੀ ਖਰਚ ਇੱਕ ਲੱਖ 55 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਪਰ, ਉਹ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਦੀ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਛੇ ਲੱਖ 73 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਾਰਵੇ, ਜਰਮਨੀ ਅਤੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਆਪਣੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਜੋ ਕਿ ਫੌਜ ਉੱਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਹੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਿਹਤ ਖਰਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸਿਹਤ ਖਰਚੇ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰੱਖਿਆ ਬਜਟ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਕੈਪੀਟਾ ਫੌਜੀ ਖਰਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੈ।
ਚੋਟੀ ਦੇ 10 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ‘ਚ ਛੇ ਦੇਸ਼ ਆਮ ਹਨ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰੇਕ ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਫੌਜੀ ਖਰਚਿਆਂ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਅਮਰੀਕਾ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਨਾਰਵੇ, ਡੈਨਮਾਰਕ, ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਨੀਦਰਲੈਂਡਸ ਹਨ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ, ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਯੂਕੇ ਅਤੇ ਫਿਨਲੈਂਡ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸੈਨਿਕ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ 10 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ। ਪਰ, ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ। ਫਿਨਲੈਂਡ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਦੀ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਫੌਜੀ ਖਰਚ ਨਾਲੋਂ ਦੋ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਯੂਕੇ ਲੱਗਭਗ ਇੱਕ ਲੱਖ 94 ਹਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ‘ਤੇ ਲੱਗਭਗ 75 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਹੋਰ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ 1.28% ਸਿਹਤ ਉੱਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਅਸੀਂ 170 ਵੇਂ ਸਥਾਨ’ ਤੇ ਹਾਂ। ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ 2.4% ਫੌਜ ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਚੌਥੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਹਾਂ। ਸਿਰਫ ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਹੀ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੈਪੀਟਾ ਜੀਡੀਪੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚੇ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ 18 ਵੀਂ ਵੱਡੀ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਹੈ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਜੀਡੀਪੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ 8.8% ਫ਼ੌਜ ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਓਮਾਨ ਆਪਣੀ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ 8.2% ਅਲਜੀਰੀਆ ਆਪਣੇ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ 5.3% ‘ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ।
