sex workers affected in coronavirus: ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਲੌਕਡਾਊਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਭਰਨ ਲਈ ਸਖਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਪ੍ਰਵਾਸੀ, ਸੈਕਸ ਵਰਕਰ, ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਂਡਰ ਵਰਗ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਸੈਕਸ ਵਰਕਰ ਜੋ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਲਈ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਦੇ ਸਾਧਨ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਕਈਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਸੀ। ਕੁੱਝ ਨੇ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਸੁਣਾਈਆਂ। ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੀਨਾ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਵੇਚਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਉਹ ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਨਲਾਸੋਪਾਰਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਾਮਾਥੀਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਸੈਕਸ ਵਰਕਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਉਸ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਵਾਪਿਸ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇੱਥੇ ਅੱਠ ਹੋਰ ਸੈਕਸ ਵਰਕਰ ਹਨ ਜੋ ਉਸ ਕੰਮ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਮੀਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਪੜੇ ਵੇਚ ਕੇ ਕਮਾਉਣਾ ਉਸ ਕੰਮ ਨਾਲੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਸਤਿਕਾਰ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਹੁਣ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਹੁਣ ਆਰਥਿਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਕਾਬਲੀਅਤ ਨਾਲ ਨਵਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸਮਝ ਰਹੀ ਹਾਂ।’ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਲਾਂਕਿ ਫਿਲਹਾਲ ਉਸਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਉਹ ਪਿੱਛਲੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 950 ਰੁਪਏ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ।
ਉਸ ਨੇ ਅਗਸਤ ਤੋਂ ਇਸ ਦੇ ਸਟਾਕ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੀਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ 30 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਰੈਡ ਲਾਈਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਇੱਕ ਐਨਜੀਓ, ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੀਨਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੈਕਸ ਵਰਕਰ ਨਵੇਂ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਨ। ਐਨਜੀਓ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ 10,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਰਾਧਾ ਹੁਣ ਚਾਹ ਵੇਚਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵੇਚਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਬੀਐਮਸੀ ਨੇ ਉਸਦਾ ਠੇਲਾ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਿਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਐਨਜੀਓ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ 100 ਕੱਪ ਅਤੇ ਕੇਟਲ ਖਰੀਦ ਕੇ ਚਾਹ ਵੇਚਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ‘ਚ ਚਾਹ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 100 ਰੁਪਏ ਕਮਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਘੱਟ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਖਾਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਹੈ ਅਤੇ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਆਈ ਸੀ, ਉਹ ਇੱਥੇ 17 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਨੇ ਮਦਦ ਨਾਲ 50 ਕਿਲੋ ਪਿਆਜ਼ ਅਤੇ 50 ਕਿਲੋ ਆਲੂ ਖ੍ਰੀਦ ਕੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵੇਚਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਹ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵੇਚ ਕੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 100 ਤੋਂ 150 ਰੁਪਏ ਕਮਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਪੂਜਾ ਸੁੱਕੀ ਮੱਛੀ ਵੇਚਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 670 ਰੁਪਏ ਕਮਾਉਂਦੀ ਹੈ।
