Fault found in Shivalik hill : ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਦੀ ਪਹਾੜੀ ਭੂਚਾਲ ਪ੍ਰਤੀ ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪਹਾੜੀ ਵਿਚ ਫਾਲਟ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਫਾਲਟ ਕਾਰਨ ਕਦੇ ਵੀ ਭੁਚਾਲ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਫਾਲਟ ਨੂੰ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਫਰੰਟਲ ਫਾਲਟ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸਦੀ ਪੂਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪੀਯੂ) ਦੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋ. ਮਹੇਸ਼ ਠਾਕੁਰ ਨੇ ਇਹ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਦੁਆਰਾ, ਉਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਅਤੇ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੱਥ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਂ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਸੈਂਸਿੰਗ ਡਾਟਾ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਨਤੀਜੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ। ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਪਹਾੜੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਫਾਲਟ ਇਸ ਪਹਾੜੀ ਦੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਮਤਲਬ ਇਥੇ ਕਦੇ ਨਾ ਕਦੇ ਭੁਚਾਲ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਢਾਂਚਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਢਾਂਚਗਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ 400 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਜੌਰ ਬੱਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਏ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਨੁਕਸ ਰੇਖਾ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਵੇਖ ਰਹੇ ਹਨ।
ਫਾਲਟ ਲਾਈਨ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਮਿਲੀ,
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਰੋਪੜ ਅਤੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਨੇੜੇ ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਵਿਚ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੰਚਕੂਲਾ ਦੇ ਪਿੰਡ ਖੇਤਪੁਰਾਲੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਇਸ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨੁਕਸ ਲਾਈਨ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਲਕਾ ਨੇੜੇ ਥਾਪਲੀ ਵਿਚ ਵੀ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਪੰਚਕੂਲਾ ਵਿਚ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਫਾਲਟ ਲਈਨਾਂ ਆਪਸੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਗੁਪਤ ਰਿਪੋਰਟ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹੈ। ਖੋਜ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੱਥ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣਗੇ।
ਡਾ. ਮਹੇਸ਼ ਠਾਕੁਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ 2015 ‘ਚ ਨੇਪਾਲ ‘ਚ ਭੂਚਾਲ ਆਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਸਵੀਮਿੰਗ ਪੂਲ ਨੇ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਆਉਂਦ ਹੈ ਤਾਂ ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ‘ਤੇ ਖੋਜ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਣਗੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇਸ ਖੋਜ ਦਾ ਦੂਜਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਡਾ. ਮਹੇਸ਼ ਠਾਕੁਰ, ਜੀਓਸੈਂਸ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨ ਸੁਖਨਾ ਝੀਲ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਹਮਣੇ ਛੋਟੀ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਪਹਾੜੀ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੰਚਕੂਲਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨਾਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਧਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਹੈ। ਕੁਝ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ.
