number of those who did not study increased: ਮੁੰਬਈ: ਸਕੂਲ ਕਾਲਜ ਦੀ ਪੜਾਈ ਨਿਰੰਤਰ ਆਨਲਾਈਨ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹੁਣ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਸੁਧਾਰ ਹੋਣ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਧੂਰੀ ਰਹੇਗੀ। ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਰੁਖ਼ਸਾਰ ਸ਼ੇਖ ਦੀ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ, ਅਕਸਰ ਦੁਪਹਿਰ ਵੇਲੇ ਰੁਖ਼ਸਾਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਉਸ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਅਧਿਐਨ ਤਾਲਾਬੰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਹ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਪਾਪੜ ਬੇਲਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਚਾਚਾ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੰਮ ਬੰਦ ਹੈ। ਦੋਸਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸਕੂਲ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬੰਦ ਹੈ।
ਰੁਖ਼ਸਾਰ ਸ਼ੇਖ ਨੇ ਇੱਕ ਚੈੱਨਲ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਦੱਸਿਆ ਕਿ, “ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਟਿਊਸ਼ਨ ਜਾਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ, ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਟਿਊਸ਼ਨ ਬੰਦ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਨਲਾਈਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦੀ” ਰੁਖਸਰ ਦੇ ਮਾਮਾ ਅਲੀ ਸ਼ੇਖ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, “ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਸਭ ਕੁੱਝ ਖੁਲ੍ਹੇਗਾ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਓਦੋਂ ਹੀ ਕੰਮ ਮਿਲੇਗਾ। ਰੇਲ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ, ਤਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬੈਠ ਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?” ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਮਾੜੇ ਵਰਗਾਂ ਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਛੱਡਣੀ ਪਈ ਹੈ। ਅਗਸਤ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਲੱਗਭਗ 60 ਤੋਂ 70 ਹਜ਼ਾਰ ਬੱਚੇ ਆੱਨਲਾਈਨ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਵੇਲੇ ਬੀਐਮਸੀ ਸਕੂਲ ਆਉਣ ਵਾਲੇ 1 ਲੱਖ 15 ਹਜ਼ਾਰ ਬੱਚੇ ਅਰਥਾਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ 21 ਫ਼ੀਸਦੀ ਬੱਚੇ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਪਿਸ ਆਏ ਪਰ ਫੋਨ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਉਹ ਪੜ੍ਹ ਨਹੀਂ ਸਕੇ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ, “ਜੇ ਲਾਕਡਾਉਨ ਵਿੱਚ ਖਾਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਟੱਚ ਮੋਬਾਈਲ ਕਿੱਥੋਂ ਲਓਗੇ? ਬੱਚੇ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੋ ਪੜਿਆ ਸੀ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਭੁੱਲ ਰਹੇ ਹਨ।”
