Nangal Hydel Channel River: ਨੰਗਲ : ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਗੌਰਵ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਭਾਖੜਾ ਬੰਨ੍ਹ ਵਲੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਨਹਿਰ ਜਿਨੂੰ ਭਾਖੜਾ ਨਹਿਰ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਨੰਗਲ ਹਾਇਡਲ ਚੈਨਲ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅੱਜ ਸਫਲਤਾ ਦੇ 67 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਕਰ ਲਏ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਲੰਬੇ ਅੰਤਰਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵੀ ਇਹ ਨਹਿਰ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ।
ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਰਿਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਸੁਫ਼ਨਾ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਨੰਗਲ ਹਾਇਡਲ ਚੈਨਲ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਗਦਾਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਹੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਾਲ 1954 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਸਵਰਗੀਏ ਪੰਡਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨੇਹਰੂ ਨੇ ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਵਲੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਇਸ ਨਹਿਰ ਦਾ ਲੋਕਾਰਪਣ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਾੜ੍ਹੇ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਕਿਊਸਿਕਸ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣੇ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਵਲੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਇਹ ਨਹਿਰ 61.06 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ 12500 ਕਿਊਸਿਕਸ ਪਾਣੀ ਸਮਾਕੇ ਅੱਗੇ ਭਾਖੜਾ ਨਹਿਰ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਲੋਂ ਹਰਿਆਣਾ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਦਿੱਲੀ ਤੱਕ ਪੀਣ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਾਇਕ ਪਾਣੀ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਵਲੋਂ ਨਿੱਤ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਕਰੀਬ 20 ਹਜਾਰ ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਦਾ ਦੋਹਨ ਕਰਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਟਰਵਾਇਨੇਂ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਓ ਤਾਂ ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਵੀ ਇੱਕ ਬਿਜਲਈ ਪਰਯੋਜਨਾ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਲੋਂ ਨਿੱਤ ਲੱਖਾਂ ਯੂਨਿਟ ਦਾ ਬਿਜਲਈ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਕੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹੈ। ਬੀਬੀਏਮਬੀ ਦੇ ਕਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਭਾਖੜਾ ਬੰਨ੍ਹ ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਗੰਗੂਵਾਲ ਅਤੇ ਕੋਟਲਾ ਤੱਕ ਕਰੀਬ 14 ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਪਲਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਨਹਿਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਬਿਜਲੀ ਲਈ ਦੋਹਨ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਜਿਵੇਂ ਪ੍ਰਾਂਤ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਵਲੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਾਂਤ ਬੀਬੀਏਮਬੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜਾਇਦਾ (ਕਰੀਬ 55 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸ਼ੇਅਰ) ਭਾਗੀਦਾਰ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਨਹਿਰ ਵਲੋਂ 490 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਰੋਜ ਪੁੱਜਦਾ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਭਾਖੜਾ ਨੰਗਲ ਪਰਯੋਜਨਾ ਦੇ ਉਸਾਰੀ ਸਮਾਂ 13 ਵਾਰ ਨੰਗਲ ਆਏ ਸਨ। ਉਹ ਜਾਣਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਮੰਗੀ ਭਾਖੜਾ ਬੰਨ੍ਹ ਪਰਯੋਜਨਾ ਦੇ ਉਸਾਰੀ ਵਲੋਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਰਿਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਸੁਫ਼ਨਾ ਸਾਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵਲੋਂ ਬਣੀ ਇਸ ਨਹਿਰ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਲੋਂ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ 1.35 ਕਰੋੜ ਏਕੜ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਭੂਮੀ ਦੀ ਸਿਚਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਪੇਇਜਲ ਦੀ ਆਪੂਰਤੀ ਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਨਿੱਤ ਇਸ ਨਹਿਰ ਵਲੋਂ ਹੀ 490 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਇਹ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਹਾਹਾਕਾਰ ਜਿਵੇਂ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਭਾਖੜਾ ਨੰਗਲ ਪਰਯੋਜਨਾ ਦੀ ਤਰਫ ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਹੁਣ ਵੀ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੇ ਬਿਜਲੀ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਗੁਣਾ ਜਿਆਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਹਿਰ ਦੇ ਲੋਕਾਰਪਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅੱਜ ਤੱਕ ਕੋਈ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਨੰਗਲ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਜੇਕਰ ਭਾਖੜਾ ਬੰਨ੍ਹ ਪਰਯੋਜਨਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਰੂਪ ਵਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਦੌਰਾ ਰਾਸ਼ਟਰ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਬਿਜਲਈ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਬਿਜਲਈ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਨਿੱਤ ਰਿਕਾਰਡ ਵਾਧਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
