ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨੇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਹੁਣ ਫਿਰ ਮਰਦਾਨੇ ਦੀ ਸੰਗਤ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮ ਵਲੋਂ ਨਿੱਬੜ ਕੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ। ਹੌਲੀ–ਹੌਲੀ ਕੀਰਤਨ ਵਿੱਚ ਦੂਰੋਂ–ਦੂਰੋਂ ਸੰਗਤਾਂ ਆਉਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਸਵੇਰੇ-ਸ਼ਾਮ ਕੀਰਤਨ ਹੁੰਦਾ।
ਆਪਣੇ ਕੰਮਕਾਰ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੁੱਟੀ ਮਿਲਦੀ ਤਾਂ ਮਰਦਾਨੇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਮਣੀਕ ਥਾਂ ’ਤੇ ਜਾ ਵਿਰਾਜਦੇ ਅਤੇ ਮਰਦਾਨੇ ਦਾ ਰਬਾਬ ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਵਡਿਆਈ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਕੀਰਤਨ ਦੇ ਰਸਿਕ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਤੁਹਾਡੀ ਮੰਡਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਲੱਗੇ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੱਲਸੀਹਾਂ ਦਾ ਲੰਬੜਦਾਰ, ਭਾਈ ਭਗੀਰਥ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਕੀਰਤਨ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਆਇਆ। ਉਹ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਸੇਵਕ ਸੀ। ਇਸਲਈ ਉਹ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਲਈ ਭੇਟਾਂ ਗਾਉਂਦਾ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਤਮਿਕ ਆਨੰਦ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਪਰ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਪ੍ਰਭੂ ਵਿੱਚ ਅਭੇਦਤਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਗਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਦਿਲੋ-ਦਿਮਾਗ ’ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡਦੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦਾ ਰਸਮਈ ਕੀਰਤਨ ਸਰਵਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਫਿੱਕੀਆਂ ਲੱਗਣ ਲੱਗੀਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਭੇਟਾਂ ਵਿੱਚ ਆਤਮ ਗਿਆਨ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਸਪੱਸ਼ਟ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਸੀ।
ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਚਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਭਰੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਣ ਲਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਚੇਲਾ ਬਣਾ ਲਵੋ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਾਂ। ਅੱਜ ਤੱਕ ਮੈਂ ਸਿਰਫ ਭਟਕਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।
ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਭਗੀਰਥ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਨਾਲ ਲਗਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਰੰਕਾਰ ਜੋਤੀ ਦੀ ਹੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਡਿਆਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਆਪ ਜਨਮ–ਮਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਦੂਜਾ ਕਾਹੇ ਸਿਮਰੀਐ ਜੰਮੈ ਤੇ ਮਰਿ ਜਾਇ ॥
ਏਕੋ ਸਿਮਰਿਏ ਨਾਨਕਾ ਜੋ ਜਲਿ ਥਲਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥ ਜਨਮ ਸਾਖੀ
ਅਰਥ: ਅਸੀਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਿਉਂ ਕਰੀਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਈਸ਼ਵਰ (ਵਾਹਿਗੁਰੂ) ਨੇ ਹੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਅਤੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਉਸ ਈਸ਼ਵਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਜਪਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਣੀ, ਥਲ ਯਾਨੀ ਕਣ–ਕਣ ਵਿੱਚ ਸਮਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਈ ਭਾਈ ਭਗੀਰਥ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸੱਚਾ ਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ।
