International Day Against Nuclear Tests: ਦੋ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ ਦੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਕਿਮ ਜੋਂਗ ਉਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, “ਪਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।” ਇੱਕ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਦਾ ਇਹ ਬਿਆਨ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ, ਇਹ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਕੇ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਘੋਸ਼ਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ 9 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਹਥਿਆਰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਲਏ ਹਨ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰਮਾਣੂ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਟੈਸਟ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ 2009 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ 29 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ‘ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਟੈਸਟ ਵਿਰੁੱਧ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਵਸ’ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਪਹਿਲੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਰਹੀ ਨਾਕਾਮ
1996 ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਰਮਾਣੂ ਪਰੀਖਣਾਂ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਾਂ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੋਈ।ਇਸਦੇ ਲਈ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਟੈਸਟ ਬੈਨ ਸੰਧੀ (CTBT) ਦਾ ਮਸੌਦਾ ਤਿਆਰ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਬਹੁਤਿਆਂ ਦਾ ਤਰਕ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਪਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਇਸ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼
ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਪਰਮਾਣੂ ਤਾਕਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮਨ ਬਦਲ ਲਿਆ। 1993 ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਨੇ ਪਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ । ਯੂਕ੍ਰੇਨ, ਕਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬੇਲਾਰੂਸ ਨੇ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੀਤਾ । ਹਾਲਾਂਕਿ, ਈਰਾਨ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਐਟਮੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ
ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 1962 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਹੋਈ, ਇੱਕ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਗੈਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ-ਸੰਧੀ (ਐਨ.ਪੀ.ਟੀ.) 1970 ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ- ਮੌਜੂਦਾ ਪੰਜ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਤਾਕਤਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ । 93 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਹਨ । ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਦੇ ਦਸਤਖਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ । ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਨੂੰ ਅਪਵਾਦ ਵਜੋਂ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ, ਐਨਪੀਟੀ ਦੇ ਦਸਤਖਤਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 1945 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਗਭਗ 2056 ਪਰਮਾਣੂ ਪਰੀਖਣ ਹੋਏ ਹਨ । ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਬੇਘਰ ਹੋ ਗਏ। ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਆਈਆਂ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਸਿਰਫ ਟੈਸਟਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਈ । ਸੁਨਾਮੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਕਰੇਨ ਦਾ ਚਰਨੋਬਲ (1986), ਫੁਕੁਸ਼ੀਮਾ (2011) ਵਰਗੇ ਹਾਦਸੇ ਹੋਏ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਅਜੇ ਵੀ ਇੱਥੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
