ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨਕਾਲ ਵਿੱਚ ਦੋਆਬਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗੋਰਖਨਾਥ ਦੇ ਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕਈ ਮੱਠ ਸਨ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਯੋਗ ਮਤ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਯੋਗੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਨਿੱਧੀ ਬਣਕੇ ਪਿੰਡ ਪਿੰਡ ਘੁੰਮਕੇ ਭਿਕਸ਼ਾ ਮੰਗ ਕੇ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਯੋਗੀਆਂ ਦੀ ਚਮਤਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਡਰ ਦਿਖਾ ਕੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਅਤੇ ਪੈਸਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਲੋਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਵਾਉਂਦੇ। ਨਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਧਿਆਤਮਕ ਭਲਾ ਕਰਦੇ ਸਗੋਂ ਆਪਣੀ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਬੋਝ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗ੍ਰਹਸਥੀਆਂ ‘ਤੇ ਪਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀਣ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਦੇਖਦੇ। ਭਾਈ ਫਿਰਾਇਆ ਜੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯੋਗੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਤੇ ਅਪਮਾਨ ਸਹੀ ਨਾ ਲੱਗਦਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਨੂੰ ਪੰਡਤ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਗੀਤਾ ਪਾਠ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ
ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸੰਪੂਰਨ ਗੁਰੂ ਜੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲ ਪਏ। ਸੱਚ ਦੀ ਖੋਜ ਦੇ ਯਾਤਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਇੱਕ ਕਟਾਰਾ ਜੀ ਨਾਂ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਮਿਲਿਆ, ਜੋ ਖੁਦ ਵੀ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਭਟਕ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਵਾਰਿਸ ਹਨ। ਪਰ ਭਾਈ ਫਿਰਾਇਆ ਜੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਪਾਖੰਡੀ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਧੋਖਾ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ‘ਤੇ ਵੀ ਸ਼ੰਕਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਭਾਈ ਕਟਾਰਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ੍ਰੀ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਜਾਣ ਦਾ ਨਿਸ਼ਚਾ ਕੀਤਾ।
ਸ੍ਰੀ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਉਲਟ ਵੇਖਿਆ। ਇੱਥੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇ ਕੇ ਦਿਨ ਰਾਤ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਲੋਕ ਸ੍ਰੀ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ। ਉਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਹਰ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਪ੍ਰਭੂ ਭਜਨ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਭੇਦਭਾਵ ਜਨਸਾਧਾਰਣ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਤਤਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੌੜੇ ਅਨੁਭਵ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਹੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ! ਮਨੁੱਖ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਢੋਂਗ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਰੇ ਜਨਸਾਧਾਰਣ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਭਟਕਦੇ ਫਿਰ ਰਿਹੇ ਹਨ। ਢੋਂਗੀ ਲੋਕ ਨਵੇਂ–ਨਵੇਂ ਜਾਲ ਰਚਕੇ ਆਪਣੀ ਜੀਵਿਕਾ ਲਈ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੱਚ ਵਲੋਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਉਠ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਸੱਲੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ: ਜਿਵੇਂ ਸ਼ੇਰ ਦੀ ਗਰਜ ਸੁਣਕੇ ਛੋਟੇ–ਛੋਟੇ ਪਸ਼ੁ–ਪੰਛੀ ਭੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਮ ‘ਤੇ ਹਨੇਰਾ ਨਹੀ ਰਹਿੰਦਾ। ਉਵੇਂ ਹੀ ਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਫੈਲੇਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਢੋਂਗੀ-ਪਾਖੰਡੀ ਭੱਜ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣਗੇ। ਬਸ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸਬਰ ਰੱਖਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਜਮ ਵਿੱਚ ਲਿਆਵੋ ਅਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਕੇ ਜੀਵਨ ਬਿਤਾਉਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ। ਗੁਰੂ ਆਗਿਆ ਮੁਤਾਬਕ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਰਣ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਗੁਰਮਤਿ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ‘ਤੇ ਚੱਲੇ ਤੇ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਹੁਣ ਕਰਣੀ–ਕਥਨੀ ਦੇ ਬਲਵਾਨ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਜੰਮੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਕੇ ਮੰਜੀਦਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।
