ਅੱਜ ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ 75 ਵਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਇਸ ਮੁਫਤ ਫਿਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਕਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟੀ ਸੀ। ਸਜ਼ਾ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਰੂਹ ਵੀ ਕੰਬ ਉਠੇ। ਕੀ ਕੋਈ ਢਾਈ ਫੁੱਟ ਉੱਚਾ, ਢਾਈ ਫੁੱਟ ਚੌੜਾ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਸਿਰਫ ਇੰਨੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਗਾਲ੍ਹ ਦਾ ਜਵਾਬ ਗਾਲ੍ਹ ਵਿਚ ਦੇਵੇ।
ਅਜਿਹੀ ਸਜ਼ਾ ਕੱਟੀ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਗ਼ਦਰੀ ਸ਼ਹੀਦ ਨੇ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਨੌਕਰ ਸੀ, ਪਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਨਾਇਕ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਗਦਰੀ ਸ਼ਹੀਦ ਦਾ ਨਾਮ ਬਾਬਾ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਜਨਮ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸੁਨੇਤ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਾਵਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਜਵਾਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਉਸਦੇ ਚੰਗੇ ਕੱਦ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਘੋੜ ਸਵਾਰ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਪਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਵਤੀਰੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਭਕਨਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਉਹ ਉਥੇ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਸਾਥੀ ਬਣ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ 13 ਸਤੰਬਰ 1915 ਨੂੰ ਕਲਕੱਤਾ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਹੋਰ ਗਦਰਾਂ ਸਮੇਤ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਸਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਪਟਿਆਲੇ ‘ਚ ਚੈੱਕ ਪੋਸਟ ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਘਸੀਟਦਾ ਲੈ ਗਿਆ ਕਾਰ ਡਰਾਈਵਰ, ਦੇਖੋ ਖੌਫਨਾਕ ਵੀਡੀਓ
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਕੇਸ ਵਿੱਚ 24 ਗਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਅਤੇ 27 ਨੂੰ ਕਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਭਾਨਾ ਸਿੰਘ ਵੀ ਸਨ। ਉਹ ਲਗਭਗ 3 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਰਕੂਲਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਸੀ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਜ਼ਾ ਭੁਗਤਦਿਆਂ ਵੀ ਉਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਝੁਕੇ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਗੋਰੇ ਸਿਪਾਹੀ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨਾਲ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਠੜੀ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਜੇਲ੍ਹ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਬਾਬਾ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਬਦਸਲੂਕੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਢਾਈ ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਢਾਈ ਫੁੱਟ ਚੌੜੇ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਸੌਂ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਲੇਟ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ 2 ਮਾਰਚ 1918 ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ।
ਗਦਰੀ ਬਾਬਾ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਯਾਦਗਾਰ ਸੁਨੇਤ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੁਰਕਲਰ ਜੇਲ੍ਹ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਜਰੇ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਨੂੰ ਬੈਠੇ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬਾਕੀ ਗਦਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਸਨ, ਨੂੰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ਹੀਦ ਬਾਬਾ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਟਰੱਸਟ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ, ਟਰੱਸਟ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ : ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਸੁਖਜਿੰਦਰ ਰੰਧਾਵਾ ਤੋਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਸਨਮਾਨ ਲੈਣ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਇਨਕਾਰ
