Pathankot Dragon fruit farming: 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਦੇ ਪਿੰਡ ਜੰਗਲਾ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ B. tech ਪਾਸ ਸੀਨੀਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਨੇ ਕਣਕ, ਝੋਨੇ ਦੇ ਫਸਲੀ ਚੱਕਰ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਕੇ ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ’ ਦੀ ਬਾਗ਼ਬਾਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੰਗਲਾ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਰਮਨ ਸਲਾਰਿਆ ਨੇ 4 ਕਨਾਲ ‘ਚ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫਲ ‘ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ’ ਦਾ ਬਾਗ਼ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਡਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਸਿਹਤ ਲਈ ਫ਼ਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋਣ ਦੇ ਚਲਦੇ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮੰਗ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਪੈਦਾਵਾਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਸ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਮਾਝਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਜਿਥੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ‘ਚ ਪੈਦਾਵਾਰ ਕਈ ਕੁਇੰਟਲ ਹੋਈ ਹੈ। ਰਮਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ 15 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਜੇ ਕੇ ਸੀਆਰਟੀ ਨਾਮਕ ਮੁੰਬਈ-ਚੀਨ ਸਾਂਝੀ ਵੈਂਚਰ ਬੇਸਡ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ (ਸਿਵਲ) ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਮੈਟਰੋ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਕੰਪਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਲਾਨਾ 10 ਲੱਖ ਅਦਾ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਦੋਸਤ ਨੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ: ਰਮਨ ਸਲਾਰਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਰੁਝਾਨ ਕਿਸਾਨੀ ਵਿਚ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦਿੱਲੀ ਪੂਸਾ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਇਕ ਦੋਸਤ ਨਾਲ ਹੋਈ ਅਤੇ ਡ੍ਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਗੁਜਰਾਤ ਗਿਆ। ਦੋਸਤ ਵਿਜੇ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਡ੍ਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਤਾਂ ਇੰਟਰਨੈਟ ਤੋਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ। ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨਾਲ 2 ਵਾਰ ਗੁਜਰਾਤ ਜਾ ਕੇ ‘ਡ੍ਰੈਗਨ ਫਰੂਟ’ ਦੇ ਫਾਰਮ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਪਿਤਾ ਭਰਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵੀ ਉਸਦਾ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ। ਪਿੰਡ ਜੰਗਲਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ 10 ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ।
ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: ਮਾਲੀ ਰਮਨ ਸਲਾਰਿਆ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਗੁਜਰਾਤ ਤੋਂ ਪੌਦੇ ਦੀ ਕਟਿੰਗ ਖਰੀਦੀ। ਪਠਾਨਕੋਟ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ 4 ਕਨਾਲਾਂ ਵਿਚ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਕ ਸਾਲ ਵਿਚ ਡੇਢ ਲੱਖ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਵੀ ਕਮਾਇਆ। ਸਲਾਰਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਡ੍ਰੈਗਨ ਫਰੂਟ’ ਦਾ ਬੀਜ ਜਾਂ ਪੌਦਾ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਰੋਪਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜੁਲਾਈ ਵਿਚ ਫੁੱਲ ਫੁੱਟ ਕੇ ਫਲਾਂ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਜਾਂ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੱਕ ਇਸ ਦੇ ਫਲ ਪੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਯਾਨਿ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਅੱਠ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਇਹ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਰਮਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮਾਝਾ ਜ਼ੋਨ ਦਾ ਮੌਸਮ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪੌਦਾ ਪਿਘਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਡ੍ਰਿਪ ਇਰੀਗੇਸ਼ਨ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਆਪਸ਼ਨ ਹੈ। ਸਲਾਰਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 3 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਪੌਦਾ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਾਲ ਫ਼ਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਫਲ 400 ਤੋਂ 500 ਵਿੱਚ ਵਿਕਦਾ ਹੈ: ਰਮਨ ਸਲਾਰਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਮ ਦੁਕਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਇਹ ਫਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਵੱਡੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਸਟੋਰਾਂ ‘ਤੇ ਹੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਇਸ ਫਲ ਦੀ ਕੀਮਤ 4 ਤੋਂ 500 ਰੁਪਏ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਉਹ ਪਠਾਨਕੋਟ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ 2 ਤੋਂ 300 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਵੇਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਚੰਗੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਵੇਚੇ ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਪੌਦਾ 3 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਜਵਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਸ ਦੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਨਵਾਂ ਪੌਦਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੇ ਕਮਾਇਆ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਥੋਕ ਵਿਚ ਫਲ ਨਹੀਂ ਵੇਚੇਗਾ, ਰਿਟੇਲ ਕਾਊਟਰ ਲਾਵਾਂਗੇ: ਸਲਾਰਿਆ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈ ਕੇ ਗੁਜਰਾਤ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਫਾਰਮ ਵਿਚ ਲਾਇਆ ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਫਲ ਦੇਰ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਇਆ। ਹੁਣ ਉਹੀ ਲੋਕ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਰਮਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਥੋਕ ਵਿਚ ਫਲ ਨਹੀਂ ਵੇਚੇਗਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਖੁਦ ਦਾ ਰਿਟੇਲ ਕਾਊਂਟਰ ਲਾਵੇਗਾ। ਉਥੋਂ ਹੀ ਇਸ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਕਰੇਗਾ।
ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਡ੍ਰੈਗਨ ਫਰੂਟ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ: ਰਮਨ ਸਲਾਰਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਡ੍ਰੈਗਨ ਫਰੂਟ’ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਉਤਪਾਦਨ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਥਾਈਲੈਂਡ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਤਾਈਵਾਨ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਬਾਗਵਾਨੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਥਾਈਲੈਂਡ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।
