Farmers started returning : ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਹੋਏ ਹੰਗਾਮੇ ਅਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਘਰ ਵਾਪਸੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਖ਼ੁਦ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਹੀ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ‘ਤੇ ਵੱਖਰਾ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ‘ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਕਾਫੀ ਨਿਰਾਸ਼ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਮੰਗਲਵਾਰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਘਰ ਪਰਤਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਪਰਤਨ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਕਤਾਰ ਨਹੀਂ ਟੁੱਟ ਰਹੀ। ਜਿੱਥੇ ਤਕਰੀਬਨ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਵਾਲੇ ਦੋ ਲੱਖ ਕਿਸਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 44 ‘ਤੇ ਡਟੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਹੁਣ ਹਾਈਵੇ’ ਤੇ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਬਚੇ ਹਨ। ਕਿਸਾਨ ਹੁਣ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਕਿਸਾਨ ਜੱਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਆਗੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਟੇਜ ਤਕ ਤੋਂ ਅਪੀਲ ਕਰਨੀ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਟਰੈਕਟਰ ਪਰੇਡ ਕੱਢਣ ਦੇ ਐਲਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿਛਲੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਟਰੈਕਟਰ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸਾਨ ਸਿੰਘੂ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਜਿਥੇ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੋ ਲੱਖ ਕਿਸਾਨ ਜਮ੍ਹਾ ਸਨ। ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ‘ਤੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟਰੈਕਟਰ ਪਰੇਡ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੰਗਾਮਾ ਮਚਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ‘ਤੇ ਇਕ ਧਰਮ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਾ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨੀ ਅਤੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦਰਮਿਆਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗਲਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਹੁਣ ਅੰਦੋਲਨ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 44 ‘ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਤੱਕ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਥੇ ਕੇਜੀਪੀ-ਕੇਐਮਪੀ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ਖਾਲੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਜੋ ਵਾਪਸ ਘਰ ਪਰਤੇ ਸਨ ਸਿਰਫ ਪਰੇਡ ਲਈ ਆਏ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੜਤਾਲ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋਏ ਕੁਝ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਵਾਪਸੀ ਦਾ ਰਾਹ ਫੜ ਰਹੇ ਹਨ।
ਖ਼ੁਦ ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਘਰ ਪਰਤਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਇਹ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹੁਣ ਕਿਸਾਨ ਜੱਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਆਗੂ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਕਿਸਾਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਕੇ ਐਮ ਪੀ-ਕੇਜੀਪੀ ਗੋਲਚੱਕਰ ਨੇੜੇ ਕੁਝ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜਤਨ ਕੀਤੇ, ਪਰ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਲਈ ਕਹਿ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕੁੰਡਲੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤੋਂ, ਕਿਸਾਨ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਅਪੀਲ ਕਰਨੀ ਪਈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਘਰ ਵਾਪਸ ਨਾ ਜਾਣ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ।
ਕੁਝ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਕੁੰਡਲੀ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਡਟੇ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ ਕੁਝ ਕਿਸਾਨ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਉਥੇ ਆਏ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੋਵਾਂ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਕਾਲਾਂ ਆਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਘਰ ਪਰਤ ਆਉਣ। ਧਰਨੇ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਦਬਾਅ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਪੈਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਉਧਰ, ਬੁੱਧਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਆਏ ਕਿਸਾਨ ਟਿਕਰੀ ਬਾਰਡਰ ‘ਤੇ ਡਟੇ ਰਹੇ। ਟੀਕਰੀ ਬਾਰਡਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੋਹਤਕ ਬਾਈਪਾਸ ‘ਤੇ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਟਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਟਰਾਲੀਆਂ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਫਾਰਮਰਜ਼ ਫਰੰਟ ਅੰਦੋਲਨ ਦੁਆਰਾ ਲਏ ਗਏ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਗੇ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਐਨਆਰਆਈ ਦਿਲਬਾਗ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਆਇਆ, ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ. ਕਿਸਾਨ ਟਰੈਕਟਰ ਪਰੇਡ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਅਨਸਰਾਂ ਨੇ ਹੰਗਾਮਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੋਈ ਹੈ।
ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਚਢੂਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਦੇ ਟਰੈਕਟਰ ਪਰੇਡ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਭੀੜ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਸਾਰੇ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰਾਂ ਰੋਕਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਇਸ ਨੂੰ ਗਲਤ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ।
