ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਦੀ ਬਾਬਾ ਆਦਮ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਅਸੀਸ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਿਰਧ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਪੁੱਤ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਭਗਤੂ ਰੱਖਿਆ।
ਜਦੋਂ ਭਗਤੂ ਜੀ ਜਵਾਨ ਹੋਏ ਤਾਂ ਉਹ ਗੁਰੂ ਅਰਜੁਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਅਨੰਏ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣੇ ਜਾਣ ਲੱਗੇ। ਭਾਈ ਭਗਤੂ ਜੀ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਿ ਰਾਏ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਸੇਵਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ। ਹੁਣ ਉਹ ਬਿਰਧ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਨ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤ ਜੀਵਨ ਜੀ ਅਤੇ ਗੋਰਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਵਾਂਗ ਗੁਰੂ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਿਤ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਜੀ ਆਪਣੇ ਭਤੀਜੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ’ਤੇ ਕਰਤਾਰਪੁਰ ਨਗਰ ਗਏ ਹੋਏ ਸਨ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਬਾਹਮਣ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਬਹੁਤ ਵਿਰਲਾਪ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰਲਾਪ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਪੁੱਤ ਜਿੰਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀ ਉਸਦੀ ਅਰਥੀ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਏ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਲੈ ਜਾਓ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਈਰਖਾ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਘਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਇਹ ਅਰਥੀ ਗੁਰੂ ਦਰਬਾਰ ਲਿਆਈ ਗਈ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ‘ਮੌਤ ਅਤੇ ਜੀਵਨ, ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਝੇ ਹੁੰਦੇ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸਨੂੰ ਜਿਊਂਦਾ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਣਾਂ ਦੀ ਆਹੁਤੀ ਦੇਣੀ ਹੋਵੋਗੀ। ਗੁਰੂ ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਾਣਾਂ ਦੇ ਬਦਲੇ ਪ੍ਰਾਣ ਬਦਲਵਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਬਾਬਾ ਅਟਲ ਰਾਏ ਜੀ ਦਾ ਸਾਥੀ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਜਗਾਉਣਾ ਤੇ ਪਿਤਾ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦਾ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋਣਾ
ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਸਭ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਗੱਲ ਭਾਈ ਜੀਵਨ ਜੀ ਨੇ ਸੁਣੀ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ਰਣਾਗਤ ਦੀ ਲਾਜ ਰੱਖਣ ਲਈ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸ ਬੱਚੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਣ ਕੁਰਬਾਣ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹਾਂ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਤੁਹਾਡੀ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਇੱਛਾ ਹੈ, ਕਰੋ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਭਾਈ ਜੀਵਨ ਜੀ ਇਕਾਂਤਾਵਾਸ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਮਨ ਇਕਾਗਰ ਕਰਕੇ ਆਤਮ-ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਤਿਆਗ ਗਏ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਉਹ ਮ੍ਰਿਤਕ ਬਾਹਮਣ ਬਾਲਕ ਜਿਊਂਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ’ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਭਾਈ ਜੀਵਨ ਜੀ ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੇ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਆਤਮ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਗਏ ਹਨ। ਉਹ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰ ਰਹਿਣਗੇ।
