Guru Nanak dev ji in Sachkhand : ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਬੇਈਂ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਤੱਕ ਲੋਪ ਰਹੇ। ਲੋਕ ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਪਰ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ‘ਤੇ ਪੂਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ। ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸੱਚੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਬੇਈਂ ਨਦੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਏ।
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨਾਨਕ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਿਆ- ਵੀਰੇ, ਤੁਸੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਤੱਕ ਕਿੱਥੇ ਲੋਪ ਰਹੇ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਭੈਣ ਜੀ ਮੈਂ ਨਿਰੰਕਾਰ ਦੇ ਸਚਖੰਡ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੱਗੋਂ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ- ਉਹ ਨਿਰੰਕਾਰ ਦਾ ਸੱਚ ਖੰਡ ਦੇਸ਼ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ:
ਸੱਚ ਖੰਡਿ ਵਸੈ ਨਿਰੰਕਾਰ ॥ ਕਰਿ ਕਰਿ ਵੈਖੈ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲ ॥
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਭਾਵ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਨਿਰੰਕਾਰ ਦੇ ਦਰ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਸੋ ਦਰ ਸ਼ਬਦ ਦੁਆਰਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਰਹਰਾਸਿ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਨੀ ਵਿੱਚ ਸੋ ਦਰ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਪੜ੍ਹਕੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਨਿਰੰਕਾਰ ਦੇ ਦਰ ਦੀ ਸ਼ੋਭਾ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨੀ ਢੰਗ ਵਲੋਂ ਉਚਾਰਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਤੁਸੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਤੱਕ ਸੱਚ ਖੰਡ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਕਾਰ ਕੋਲ ਰਹੇ ਅਤੇ ਜਗਤ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਲਈ ਇਹ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਸਨ।
ੴ ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰੁ ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਅਜੂਨੀ ਸੈਭੰ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ (ਇੱਕ ਓਅੰਕਾਰ) : ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਹੈ, ਉਸ ਵਰਗਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
ਸਤਿਨਾਮੁ : ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਸਥਾਈ ਅਸਤੀਤਵ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਅਟਲ ਹੈ।
ਕਰਤਾ : ਉਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।
ਪੁਰਖੁ : ਉਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਬਣਾ ਕੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਸ ਵਿਆਪਕ ਹੈ।
ਨਿਰਭਉ : ਉਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਵੀ ਡਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਨਿਰਵੈਰੁ : ਉਸਦੀ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ : ਉਹ ਕਾਲ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਉਸਦੀ ਕੋਈ ਮੂਰਤੀ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਸਮਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ।
ਅਜੂਨੀ : ਉਹ ਯੋਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਉਹ ਨਾਹੀਂ ਜਨਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਹੀਂ ਮਰਦਾ ਹੈ।
ਸੈਭੰ : ਉਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ, ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਹੈ।
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ : ਅਜਿਹਾ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
