Guru Tegh Bahadur Chaudhary Triloka : ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਬ ਜੀ ਗੁਰਮਤਿ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਖੋਂਗਰਾਮ ਪੁੱਜੇ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਮਕਾਮੀ ਲੋਕ ਯਥਾ ਸ਼ਕਤੀ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਭੇਂਟ ਲੈ ਕੇ ਮੌਜੂਦ ਹੋਏ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਉਸ ਨਿਰੰਕਾਰ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਪੂਜਾ-ਅਰਚਨਾ ਤੇ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ ਤੋਂ ਵਰਜਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਮਕਾਮੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਉੱਥੇ ਦਾ ਚੌਧਰੀ ਤ੍ਰਿਲੋਕਾ ਜਵੰਦਿਆ ਕਬਰਾਂ ਦਾ ਸੇਵਕ ਹੈ, ਉਹ ਵੀਰਵਾਰ ਪੀਰ ਦੀ ਮਜਾਰ ਉੱਤੇ ਦੁੱਧ ਆਦਿ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਚੜਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸਲਈ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਇਆ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਗੰਭੀਰ ਗੱਲ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ ਅਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੈਸਾ ਰਾਜਾ ਵੈਸੀ ਪਰਜਾ ਦੀ ਕਹਾਵਤ ਅਨੁਸਾਰ, ਉੱਥੇ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਅੱਜ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਕਬਰਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਜੁੱਟ ਜਾਣਗੇ ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਪੂੰਜੀ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੀ ਕਰੇਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਜੋ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨੂੰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਪਾਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਗੁਆਉਂਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨਕਾਲ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ, ਨਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਲਈ ਅਤੇ ਨਹੀਂ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਿੱਤ ਦੇ ਲਈ, ਉਹ ਬਿਰਧ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਮੁਹਤਾਜ ਹੋਕੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ’ਤੇ ਬੋਝ ਬਣ ਕੇ ਜਿਊਂਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਕਾਰਜ ਸਿੱਧ ਕਰੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਮ ਰੂਪੀ ਧਨ ਅਰਜਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਹਿਜ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਭੂ ਚਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਨ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਕਬਰ ਵਿੱਚ। ਜੇਕਰ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ ਪੂਂਜੀ ਨਸ਼ਟ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਉਸਦੇ ਕਰਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਪੱਖ ਤੋਂ ਜੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕਬਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਭਲਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰੇਗਾ।
ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ “ਕਬਰਾਂ ਨੂੰ ਪੂਜਣ ਵਾਲਿਆਂ” ਨੂੰ ਕੀ ਫਾਇਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਗੁਰੂਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਦਾ ਸਾਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਜਾਕਰ ਚੌਧਰੀ ਤ੍ਰਿਲੋਕਾ ਜਵੰਦਾ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ। ਇਹ ਗੱਲ ਸਿੱਧੀ ਉਸ ਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੂਹ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾਈ ਹੈ। ਉਹ ਕੁਝ ਭੇਂਟ ਲੈ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਮੌਜੂਦ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਨਹੀਂ ਆਉਣ ਲਈ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਕਰਣ ਲਗਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਗਿਆਨ ਆਵੇਗਾ ਤਾਂ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਅੰਧਕਾਰ ਖੁਦ ਹੀ ਭੱਜ ਜਾਵੇਗਾ, ਇਸ ਲਈ ਸੱਚ ਦੇ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਚਲਣ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਰੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਭਟਕਣ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ ਅਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਜਨਮ ਹੁੰਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਚੌਧਰੀ ਤ੍ਰਿਲੋਕਾ ਜਵੰਦਿਆ ਨੇ ਗੁਰੂਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੁਦ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਕੇ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋਂ ਗਿਆਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸਦੀ ਨਿਮਰਤਾ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੇ ਸਹੀ ਰਾਹੇ ਪਾਇਆ।
