The Fourth Patshah started : ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਪ੍ਰਥੀ ਚੰਦ ਜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਜਦੋਂ ਮੰਝਲੇ ਬੇਟੇ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਣਾ ਚਾਹਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਸੰਸਾਰਿਕ ਝਮੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਸਾਰਾ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਅਰਾਧਨਾ ਵਿੱਚ ਬਤੀਤ ਕਰਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਆਸ਼ਰਮ ਬਾਰੇ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ ਸੰਨਿਆਸੀ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਉੱਨਤੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸ਼੍ਰੀ ਮਹਾਦੇਵ ਜੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨੇ, ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਉਪਰਾਮ ਰਹਿਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨੀਂ ਫਲੋਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਸ਼੍ਰੀ ਕਿਸ਼ਨ ਚੰਦ ਜੀ ਗੁਰੂ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਗੁਰੂ ਦੇ ਚੱਕ ਸ੍ਰੀ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਆਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ ਸ੍ਰੀ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਵਲੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ। ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਮਧੁਰ ਭਾਸ਼ੀ, ਨਿਮਰਤਾਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਿਤ ਸਨ ਇਸ ਲਈ ਕਿਸ਼ਨਚੰਦ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਰਜਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਪੁਤਰੀ ਗੰਗਾ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਪਰ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਹੋਣਾ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋਇਆ। ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਰਜਨ ਦਵੇ ਜੀ 17 ਸਾਲ ਦੇ ਹੁਸ਼ਟ–ਪੁਸ਼ਟ ਜਵਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਭਰੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਛਵੀ ਵੇਖਦੇ ਹੀ ਬਣਦੀ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਰਾਤ ਲੈ ਕੇ ਫਲੋਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਮਾਓ ਨਾਮਕ ਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਪੁੱਜੇ। ਉੱਥੇ ਬਾਰਾਤ ਦਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਮਕਾਮੀ ਪੰਡਤਾਂ ਨੇ ਫੇਰੇ ਪਾਉਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਗੁਰੂ ਮਰਿਆਦਾ ਉੱਤੇ ਵਿਅੰਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਤੇ ਹੰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕਟਾਕਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਖੀਰ ਜਾਓਗੇ ਕਿੱਥੇ ? ਵਿਆਹ ਮੰਡਪ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਲੋੜ ਪੈ ਹੀ ਗਈ ਨਾ !
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਪੰਡਤਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਤਜਰਬਾ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਅੱਗੇ ਵਧਕੇ ਪਾਂਧਾ ਦਾ ਸਥਾਨ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਨੇਤਰ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਥੱਲੇ ਲਿਖੇ ਸ਼ਬਦ ਉਚਾਰਣ ਕਰਣ ਲੱਗੇ–
ਪਉੜੀ ॥
ਕੀਤਾ ਲੋੜੀਐ ਕੰਮੁ ਸੁ ਹਰਿ ਪਹਿ ਆਖੀਐ ॥ ਕਾਰਜੁ ਦੇਇ ਸਵਾਰਿ ਸਤਿਗੁਰ ਸਚੁ ਸਾਖੀਐ ॥
ਸੰਤਾ ਸੰਗਿ ਨਿਧਾਨੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਚਾਖੀਐ ॥ ਭੈ ਭੰਜਨ ਮਿਹਰਵਾਨ ਦਾਸ ਕੀ ਰਾਖੀਐ ॥
ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ਅਲਖੁ ਪ੍ਰਭੁ ਲਾਖੀਐ ॥੨੦॥ ਅੰਗ 91
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਵਿਸਮਾਦ ਬੋਧਕ ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੇਖਕੇ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਹੈਰਾਨ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ਉਦੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਪਾਉਂਦੇ ਹੀ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਸਮਝ ਲਿਆ ਅਤੇ ਵਰ–ਵਧੂ ਨੂੰ ਹਵਨ ਕੁੰਡ ਤੋਂ ਹੋਰ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਲੈ ਗਏ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਖਲਬਲੀ ਮੱਚ ਗਈ। ਕੁੜਮ ਇਤਆਦਿ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਮਨਾਉਣ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੰਡਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਵਗਿਆ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਨਾਖ਼ੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਲੀਲਾ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਣਾ ਸੀ, ਉਹ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਨਵਾਂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਉਸਦੀ ਇੱਛਾ, ਅਸੀ ਉਸੀ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਾਂ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ ਫਿਰ ਵਰ–ਵਧੂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਬਿਠਾਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੂਰਵ ਗੁਰੂਜਨਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ (ਪੋਥੀ ਸਾਹਿਬ) ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਆਪ ਗੁਰੂ ਮਰਿਆਦਾ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਵ੍ਰਤੀ ਕਰਮਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਣ ਲੱਗੇ:
ਹਰਿ ਪਹਿਲੜੀ ਲਾਵ ਪਰਵਿਰਤੀ ਕਰਮ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥ ਬਾਣੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਵੇਦੁ ਧਰਮੁ ਦ੍ਰਿੜਹੁ ਪਾਪ ਤਜਾਇਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
ਧਰਮੁ ਦ੍ਰਿੜਹੁ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵਹੁ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ॥ ਸਤਿਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਆਰਾਧਹੁ ਸਭਿ ਕਿਲਵਿਖ ਪਾਪ ਗਵਾਇਆ ॥
ਸਹਜ ਅਨੰਦੁ ਹੋਆ ਵਡਭਾਗੀ ਮਨਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਮੀਠਾ ਲਾਇਆ ॥ ਜਨੁ ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਲਾਵ ਪਹਿਲੀ ਆਰੰਭੁ ਕਾਜੁ ਰਚਾਇਆ॥੧॥
ਤਦਪਸ਼ਚਾਤ ਤੁਸੀਂ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਇਹੀ ਰਚਨਾ ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਮਿਲਕੇ ਗਾਇਨ ਕਰੇ ਅਤੇ ਵਰ–ਵਧੁ ਪੁਸਤਕ (ਪੋਥੀ) ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰੋ। ਪਹਿਲੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਫਿਰ ਦੂਜੀ ਲਾਂਵ ਨੂੰ ਉਚਾਰਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਵ੍ਰਤੀ ਰਸਤਾ ਵਿੱਚ ਨਿਵ੍ਰਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਵਾਈ ਅਤੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੁਣ ਇਸ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਸੰਗਤ ਗਾਇਨ ਕਰੇ ਅਤੇ ਵਰ–ਵਧੂ ਪੁਸਤਕ (ਪੋਥੀ) ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਫੇਰੇ ਲਵੋ:
ਹਰਿ ਦੂਜੜੀ ਲਾਵ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਮਿਲਾਇਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
ਨਿਰਭਉ ਭੈ ਮਨੁ ਹੋਇ ਹਉਮੈ ਮੈਲੁ ਗਵਾਇਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
ਨਿਰਮਲੁ ਭਉ ਪਾਇਆ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇਆ ਹਰਿ ਵੇਖੈ ਰਾਮੁ ਹਦੂਰੇ ॥
ਹਰਿ ਆਤਮ ਰਾਮੁ ਪਸਾਰਿਆ ਸੁਆਮੀ ਸਰਬ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰੇ ॥
ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਏਕੋ ਮਿਲਿ ਹਰਿ ਜਨ ਮੰਗਲ ਗਾਏ ॥
ਜਨ ਨਾਨਕ ਦੂਜੀ ਲਾਵ ਚਲਾਈ ਅਨਹਦ ਸਬਦ ਵਜਾਏ ॥੨॥ ਅੰਗ 773
ਤੀਜੀ ਲਾਵਾਂ ਜਾਂ ਫੇਰਾ:
ਹਰਿ ਤੀਜੜੀ ਲਾਵ ਮਨਿ ਚਾਉ ਭਇਆ ਬੈਰਾਗੀਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
ਸੰਤ ਜਨਾ ਹਰਿ ਮੇਲੁ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਵਡਭਾਗੀਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
ਨਿਰਮਲੁ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇਆ ਮੁਖਿ ਬੋਲੀ ਹਰਿ ਬਾਣੀ ॥
ਸੰਤ ਜਨਾ ਵਡਭਾਗੀ ਪਾਇਆ ਹਰਿ ਕਥੀਐ ਅਕਥ ਕਹਾਣੀ ॥
ਹਿਰਦੈ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਧੁਨਿ ਉਪਜੀ ਹਰਿ ਜਪੀਐ ਮਸਤਕਿ ਭਾਗੁ ਜੀਉ ॥
ਜਨੁ ਨਾਨਕੁ ਬੋਲੇ ਤੀਜੀ ਲਾਵੈ ਹਰਿ ਉਪਜੈ ਮਨਿ ਬੈਰਾਗੁ ਜੀਉ ॥੩॥
ਚੌਥੀ ਲਾਵਾਂ ਜਾਂ ਫੇਰਾ:
ਹਰਿ ਚਉਥੜੀ ਲਾਵ ਮਨਿ ਸਹਜੁ ਭਇਆ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਿਲਿਆ ਸੁਭਾਇ ਹਰਿ ਮਨਿ ਤਨਿ ਮੀਠਾ ਲਾਇਆ ਬਲਿ ਰਾਮ ਜੀਉ ॥
ਹਰਿ ਮੀਠਾ ਲਾਇਆ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਭ ਭਾਇਆ ਅਨਦਿਨੁ ਹਰਿ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥
ਮਨ ਚਿੰਦਿਆ ਫਲੁ ਪਾਇਆ ਸੁਆਮੀ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਵਜੀ ਵਾਧਾਈ ॥
ਹਰਿ ਪ੍ਰਭਿ ਠਾਕੁਰਿ ਕਾਜੁ ਰਚਾਇਆ ਧਨ ਹਿਰਦੈ ਨਾਮਿ ਵਿਗਾਸੀ ॥
ਜਨੁ ਨਾਨਕੁ ਬੋਲੇ ਚਉਥੀ ਲਾਵੈ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਪ੍ਰਭੁ ਅਵਿਨਾਸੀ ॥੪॥੨॥
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਚਾਰਾ ਲਾਵਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚਾਰ ਵਾਰ ਵਰ–ਵਧੁ ਨੇ ਪੁਸਤਕ (ਪੋਥੀ) ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰ ਲਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਇਸ ਜੋੜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸੰਪੂਰਣ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਪਰਵੇਸ਼ ਪਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਦੋਂ ਸਾਰਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਵਧਾਈਆਂ ਮਿਲਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਖੁਸ਼ ਸੀ ਪਰ ਪਾਂਧਾ ਆਪਣਾ ਜਿਹਾ ਮੂੰਹ ਲੈ ਕੇ ਨਿਰਾਸ਼ ਬੈਠੇ ਉਸ ਘੜੀ ਨੂੰ ਕੋਹ ਰਹੇ ਸਨ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਗੁਰੂ ਘਰ ਉੱਤੇ ਵਿਅੰਗ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਕਿ ਸਿੱਖ ਸਾਡੇ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ਗਈ ਨਵੀਂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸੰਤਾਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸੰਪੰਨ ਕਰਨਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹੇ ਜੋੜੇ ‘ਚ ਗੁਰੂ ਮਰਿਆਦਾ ਦ੍ਰਿੜ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਲੋਂ ਕੁਰੀਤੀਆਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲੇਗੀ।
