ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਦੌੜ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੋਲਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦੌੜਦੇ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚੋਲੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਫੁੱਲ ਹੂੰਝੇ ਗਏ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਰਹਿਮਦਿਲ ਸੱਤਵੇਂ ਗੁਰੂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ “ਹਮੇਸ਼ਾ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਚੱਲੋ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧੋ। ਆਪਣੇ ਲਿਬਾਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰਖੋ ਅਤੇ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓ ਕਿ ਇਸਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤੇ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਸੀ ਕਿ “ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਚਲਦਾ ਹੈ” ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ (ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਏ ਸਾਹਿਬ) ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨਾਲ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਗੇ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਾਰਜਾਂ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਬੇਅੰਤ ਦਇਆ ਅਤੇ ਦਾਨ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਹੋਏ।
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮੁਫਤ ਹਸਪਤਾਲ, ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਚਿਕਤਸਾਲਯ, ਪਸ਼ੂ ਪਨਾਹਗਾਹ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਬਗੀਚਿਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਏ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਬਾਗਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ। ਸਤਲੁਜ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਸਥਿਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲ ਅਤੇ ਫਲ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾਏ। ਇਸ ਨੇ ਇੱਕ ਸੁਹਾਵਣਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਿਰਜਿਆ। ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲ ਸੁੰਦਰ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਹਾਵਣਾ ਸਥਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ‘ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ’
ਗੁਰੂ ਜੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਜਾਂਦੇ; ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ। ਜਦੋਂ ਜਾਨਵਰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਸ਼ੂ ਪਨਾਹਗਾਹ ਜਾਂ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ।
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਹਿਰਦਾ ਇੰਨਾ ਕੁ ਕੋਮਲ ਸੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾਲ ਦੁਖੀ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਿੜੀਆਘਰ ਬਣਾਇਆ ਅੱਜ ਕਲ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਮਾਸ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ, ਪਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਕਿਵੇਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ?
