ਅੱਜ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕੁਝ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਪਹਾੜ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਖਿਸਕਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਪਹਾੜਾਂ ਦਾ ਤੋੜਣਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਉਦਾਸੀਨਤਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ-
1- ਇਸ ਪੂਰੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਜੋ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ। ਦਰਅਸਲ, ਚਾਰਧਾਮ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਚੌੜਾ ਕਰਨਾ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਪਿੰਡ-ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਹੋਣ, ਜਿਸ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਸੜਕਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀਆਂ-ਵੱਡੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਡ੍ਰਿਲਿੰਗ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਕੰਪਨ ਨਾਲ ਪਹਾੜ ਲਗਾਤਾਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਕਸਰ ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਨਾਲ ਉਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਥਾਂ-ਥਾਂ ‘ਤੇ ਲੈਂਡਸਲਾਈਡ ਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
2- ਦੂਜਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੜਕ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੌਰਾਨ ਜੋ ਮਲਬਾ ਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਦੀ ਆਪਣਾ ਰੁਖ਼ ਬਦਲ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਕਟਾਅ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਦੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੀ ਵਧਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਕਸਰ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਦੇ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਐਨਜੀਟੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਦੇਸ਼ ਦੇ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਸੜਕ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੌਰਾਨ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਲਬੇ ਨੂੰ ਡੰਪਿੰਗ ਗਰਾਊਂਡ ਵਿੱਚ ਡੰਪ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਦੀ ਵਿਚ ਮਲਬਾ ਸੁੱਟਣ ‘ਤੇ ਪੂਰਨ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਦੇ ਚੱਲਦਿਆਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਮਲਬਾ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵੱਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ।
3- ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ NTPC ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਲਾਈਡ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਕਾਰਨ ਪਹਾੜ ਦਾ ਉੱਪਰਲਾ ਹਿੱਸਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਅਜਿਹੀ ਰਹੀ ਕਿ ਹੁਣ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਵਰਗੀ ਵੱਡੀ ਮਿਸਾਲ ਸਾਡੇ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ।
4- ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਖਿਸਕਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਜੰਗਲਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਦਰੱਖਤ ਲਗਾਤਾਰ ਕੱਟੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਰਵਾਸ ਦੀ ਮਾਰ ਝੱਲ ਰਿਹਾ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਜਾੜ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਖੇਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤਬਾਹ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਬਸਤੀਆਂ ਹਨ, ਉਥੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਹੋਟਲ, ਢਾਬਿਆਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉਸਾਰੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦੀ ਵੀ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਕਟਾਈ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪਕੜ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਧਸਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾਣ ਨਾਲ ਕੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ
ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਜੇ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਚੀਨ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਮਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਰਹੱਦ ਤੱਕ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ।
ਦੂਜਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਸੈਂਕੜੇ ਪਿੰਡ ਵੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਤੋਂ ਕੱਟੇ ਜਾਣਗੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਾ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਤੀਜਾ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਦਰੀਨਾਥ ਧਾਮ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਚੌਥਾ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਔਲੀ ਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ ਸਨ, ਜੋ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਢਹਿ ਜਾਣਗੇ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਔਲੀ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉੱਪਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਖੁੱਸ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਡੁੱਬਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਲਬਾ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਪੱਧਰ ਉੱਚਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਹੋਰ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ‘ਨਫਰਤ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਐਂਕਰਾਂ ਨੂੰ ਕਰੋ ‘ਆਫ਼ ਏਅਰ’, ਮੀਡੀਆ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੰਡ ਸਕਦਾ’, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਇਲਾਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਣ ਵੇਲੇ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਵਾਈਬ੍ਰੇਸ਼ਨ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਾਈਬ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਟੁੱਟਦਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਨਦੀਆਂ ਵਧਣਗੀਆਂ, ਇਹ ਵਧਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹੜ੍ਹ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜੋਸ਼ੀਮਠ ਤੋਂ ਹਰਿਦੁਆਰ ਤੱਕ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਯਾਨੀ ਹੁਣ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ।
ਵੀਡੀਓ ਲਈ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ -:
“‘ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿਓ ਦੀ 11 ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੁਣੀ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦਵੋ ਇਜਾਜ਼ਤ’ “
