ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੇ ਮਹਾਸਮੁੰਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਸਨਾ ਤੋਂ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਜੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ‘ਨਾਨਕ ਸਾਗਰ’ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 517 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਚਰਣ ਪਾਏ ਸਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਣਮੱਤੇ ਅਤੀਤ ਨੂੰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਸੰਭਾਲਿਆ ਹੋਇਆ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੀ ਖਾਸੀਅਤਾਂ ਹਨ।
ਏਸ ਵੇਲੇ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਥੇ ਦੇ ਹਰ ਮਕਾਨ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਗੁਲਾਬੀ ਹਨ। ਹਰ ਗਲੀ ਵਿੱਚ ਬਗੀਚੇ ਹਨ, ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੂੜਾ ਲੱਭਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਥਾਣੇ ਜਾਂ ਕਚਹਿਰੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਿਆ।
ਅੱਜ ਤੱਕ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਥਾਨਕ ਥਾਣਾ ਬਸਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੀ ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ. ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ। 2001 ਵਿੱਚ ਨਿਰਭਰ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇੱਥੇ 4 ਪੰਚਾਇਤੀ ਚੋਣਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਆਪਸੀ ਮਤਭੇਦ ਨਾ ਹੋਣ ਇਸ ਲਈ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਨੂੰ ਮੁਖੀ ਚੁਣ ਲਿਆ। ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਈ।
ਨਾਨਕ ਸਾਗਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਘਰ ਗੁਲਾਬੀ ਰੰਗ ਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਪਿੱਛੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲੇ ਇਹ ਕਾਰਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਊਚ-ਨੀਚ ਦਾ ਭੇਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ‘ਗੁਲਾਬੀ ਪਿੰਡ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਫ਼ਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਆਦਰ-ਭਾਵ ਕਰਨਾ ਨਾਨਕ ਸਾਗਰ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵੱਧ-ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਜਦੋਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਉਦਾਸੀ ਦੌਰਾਨ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਆਏ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੜ੍ਹਫੂਲਝਾੜ ਵਿੱਚ ਰਾਣੀ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਉਜਾੜ ਥਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਦਿਨ ਬਿਤਾਏ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਰਾਣੀ ਸਾਗਰ ਵੀ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅੱਜ ‘ਨਾਨਕ ਸਾਗਰ’ ਦੇ ਨਾਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
20 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿੰਡ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ‘ਨਾਨਕ ਸਾਗਰ’ ਪਿੰਡ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। 215 ਘਰ, ਨਿਰਭਰ ਪਿੰਡਾਂ ਸਣੇ 1056 ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ 12 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 03 ਸਵੱਛਤਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਿਰੇ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਚਬੂਤਰੇ ਨੂੰ ਨਾਨਕ ਚੌਂਕੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਵੀ ਗੜ੍ਹਫੁਲਝਾਰ ਵਿਚ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁਕੇ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਉਸੇ ਥਾਂ ’ਤੇ ਥੜ੍ਹਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਸ ‘ਤੇ ਇੰਨਾ ਡੂੰਘਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਪੰਚ-ਸਰਪੰਚ ਦੀ ਚੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪਿੰਡ-ਘਰ ਤੱਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਝਗੜੇ ਇਸ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਹੀ ਨਿਪਟਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੋ ਧਿਰਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਝਗੜਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਥਾਣੇ ਪੁੱਜੀ ਪਰ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੰਚ ’ਤੇ ਮੀਟਿੰਗ ਕਰਕੇ ਮਾਮਲਾ ਸੁਲਝਾਇਆ ਗਿਆ। ਹਰ ਤੀਜ-ਤਿਉਹਾਰ ‘ਤੇ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਇੱਥੇ ਇਕੱਠਾ ਹੋ ਕੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੀ 100ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ‘ਤੇ ਰੈਲੀ ਅੱਜ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਸਿਆਸੀ ਸਫਰ ਨੂੰ ਲੈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਨੇ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ
ਸਫ਼ਾਈ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੰਨੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਘਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗਲੀ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੰਚ-ਸਰਪੰਚ ਵੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਵਟਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਗੁਆਂਢੀ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਅੱਗੇ ਕੂੜੇ ਦਾ ਢੇਰ ਲਾਉਣ ਤੋਂ ਵੀ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।
ਹਰ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਦਰੱਖਤਾਂ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਬੋਰੀਆਂ ਲਟਕਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸੜਕਾਂ ਦਾ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੋਲੀਥੀਨ ਮੁਕਤ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਸਫ਼ਾਈ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ODF, ODF+ ਅਤੇ ਸਵੱਛ ਨਿਰਮਲ ਗ੍ਰਾਮ ਵਰਗੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਸਿੱਖ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਕਨਵੀਨਰ ਮਹਿੰਦਰ ਛਾਬੜਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੜ੍ਹਫੂਲਝਾੜ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ ਵਾਲਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਰ ਥਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
