ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 1975 ਅਤੇ 1998 ਦੇ ਪਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣਾਂ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਰਾਜਗੋਪਾਲ ਚਿਦੰਬਰਮ ਦਾ ਸ਼ਨੀਵਾਰ (4 ਜਨਵਰੀ, 2025) ਨੂੰ 88 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵਿਭਾਗ (DAE) ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਜਸਲੋਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਤੜਕੇ 3.20 ਵਜੇ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ।
DAE ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, “ਅਸੀਂ ਬੜੇ ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਸੂਚਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਡਾ. ਰਾਜਗੋਪਾਲ ਚਿਦੰਬਰਮ ਦਾ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 3.20 ਵਜੇ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਚਿਦੰਬਰਮ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਅਗਵਾਈ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਚਿਦੰਬਰਮ 1936 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ, ਚੇਨਈ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ, ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਨ।
ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਲਾਹਕਾਰ (2001-2018), ਭਾਭਾ ਪਰਮਾਣੂ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ (1990-1993), ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ DAE (1993-2000)ਦੇ ਸਕੱਤਰ (DAE) ਸਮੇਤ ਕਈ ਵੱਕਾਰੀ ਅਹੁਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1994 ਤੋਂ 1995 ਤੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਏਜੰਸੀ (IAEA) ਦੇ ਬੋਰਡ ਆਫ਼ ਗਵਰਨਰਜ਼ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਰਮਾਣੂ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ।
ਬਿਆਨ ‘ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ”ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1974 ‘ਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣ ‘ਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ ਅਤੇ 1998 ‘ਚ ਪੋਖਰਣ-2 ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਟੀਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪਰਮਾਣੂ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ।” ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ”ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਜੋਂ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਵਾਲੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਕ੍ਰਿਸਟਲੋਗ੍ਰਾਫੀ ਅਤੇ ਪਦਾਰਥ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਡਾ. ਚਿਦੰਬਰਮ ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੱਕੀ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਇਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕੰਮ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਖੋਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।”
ਸੁਪਰ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ
ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, “ਡਾ ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੇ ਊਰਜਾ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ।” ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਿਆਨ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਜਿਸ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਿਆ ਹੈ।
ਬਿਆਨ ਮੁਤਾਬਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਕੀਲ, ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੇ ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ ਅਤੇ ਸੋਸਾਇਟੀ ਫਾਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਤਾਲਮੇਲ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੂੰ 1975 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਅਤੇ 1999 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਸਮੇਤ ਕਈ ਵੱਕਾਰੀ ਐਵਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਤੋਂ ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮਾਣ-ਮੱਤੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਕਾਦਮੀਆਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਭੈਣ-ਜੀਜੇ ਦੀ ਲ.ੜਾ/ਈ ‘ਚ ਸਾਲੇ ਨੇ ਮੌ/ਤ ਦੇ ਘਾ.ਟ ਉਤਾ/ਰਿਆ ਜੀਜਾ, ਹੱਥੀਂ ਉਜਾ.ੜ ‘ਤਾ ਭੈਣ ਦਾ ਘਰ
ਡੀਏਈ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਅਜੀਤ ਕੁਮਾਰ ਮੋਹੰਤੀ ਨੇ ਚਿਦੰਬਰਮ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਨੂੰ ਨਾ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ ਦੱਸਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, “ਡਾ. ਚਿਦੰਬਰਮ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਢੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿਹਾਂਤ ਵਿਗਿਆਨਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਲਈ ਇੱਕ ਨਾ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਘਾਟਾ ਹੈ।” ਡੀਏਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚਿਦੰਬਰਮ ਨੂੰ ਅਣਗਿਣਤ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮੋਢੀ, ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਸਲਾਹਕਾਰ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੁੱਖ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਡੂੰਘੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।”
ਵੀਡੀਓ ਲਈ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ -:
