ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮੇਹਤਾ ਕਾਲੂ ਰਾਮ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਦਾਨੀ ਬੈਰਾਗੀ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਨਵਾਬ ਰਾਏ ਬੁਲਾਰ ਜੀ ਦੇ ਕਹਿਣ ‘ਤੇ ਮੌਲਵੀ ਕੁਤਬੂਦੀਨ ਦੇ ਕੋਲ ਫਾਰਸੀ ਪੜ੍ਹਣ ਭੇਜਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾਇਆ ਤਾਂ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਲੱਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੂੱਜੇ ਦਿਨ ਹੀ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੂੰ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਮਦਰਸੇ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ? ਨਾਨਕ ਜੀ ਉੱਥੇ ਫਾਰਸੀ ਬਹੁਤ ਚਾਅ ਨਾਲ ਸਿੱਖਣ ਲੱਗੇ। ਮੌਲਵੀ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ।
ਉਹ ਨਾਨਕ ਜੀ ਵੱਲ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਲੱਗੇ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਨਾਨਕ ਜੀ ਇੱਕ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਣ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਾਨਕ ਜੀ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਉਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਹਾਸਲ ਕਰ ਗਏ ਜੋ ਦੂੱਜੇ ਸ਼ਾਰਗਿਦ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਪਾਏ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੌਲਵੀ ਜੀ ਨੇ ਨਾਨਕ ਜੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਲੈਣ ਦੀ ਸੋਚੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸ਼ੇਅਰ ਲਿਖਣ ਨੂੰ ਕਿਹਾ। ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ੇਰ ਲਿਖਿਆ ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:
ਯਕ ਅਰਜ ਗੁਫਤਮ ਪੇਸਿ ਤੋ ਦਰ ਗੋਸ ਕੁਨ ਕਰਤਾਰ ॥
ਹਕਾ ਕਬੀਰ ਕਰੀਮ ਤੂ ਬੇਐਬ ਪਰਵਦਗਾਰ ॥ ਰਾਗੁ ਤੀਲੰਗ, ਅੰਗ 721
ਅਰਥ– “ਹੇ ਮੇਰੇ ਸਾਹਿਬ”, “ਹੇ ਮੇਰੇ ਭਗਵਾਨ” ਤੁਹਾਡੇ ਅੱਗੇ ਮੇਰੀ ਇੱਕ ਅਰਦਾਸ ਹੈ, ਤੂੰ ਹੀ ਸਭ ਦਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਮਨੁੱਖ ਐਬ ਦੀ ਖਾਨ ਹੈ ਪਰ ਤੂੰ ਬੇਦਾਗ ਹੈ, ਬੇਅੰਤ ਹੈ, ਸਭ ਦਾ ਰਿਜ਼ਕ ਦਾਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬਿਨਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਦੂਜਾ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।
ਇਹ ਸ਼ੇਅਰ ਸੁਣਕੇ ਮੌਲਵੀ ਜੀ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਸ਼ਾਇਦ ਨਾਨਕ ਨੇ ਕਿਤੇ ਵਲੋਂ ਪੜ੍ਹਕੇ ਯਾਦ ਕਰ ਰੱਖਿਆ ਹੋਵੇਂਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਫਿਰ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰ ਸੁਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ੇਅਰ ਸੁਣਾਇਆ ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸੀ- ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਨਾਸ਼ ਵਾਨ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਦਿਲ ਦਾ ਹਾਲ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਾਂ। ਮੌਤ ਦੇ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਨੇ ਸਭ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਕੜ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਉਹ ਕਦੋਂ ਕਿਸ ਨੂੰ ਚੁਕ ਕੇ ਲੈ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਸ਼ੇਰ ਸੁਣਕੇ ਮੌਲਵੀ ਜੀ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਕਾਇਲ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਉਹ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦਾ ਅਦਬ ਕਰਣ ਲੱਗੇ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਧੰਨ-ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ- ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਹੀ ਪਿਤਾ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਬੋਲੇ- ‘ਤਿਆਗ ਦੀ ਮੂਰਤ’
ਉਸਨੇ ਪਿਤਾ ਕਾਲੂ ਜੀ ਨੂੰ ਸੱਦ ਕਰ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅੱਵਲ ਸ਼ਾਰਗਿਦ ਮੰਨਦਾ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਇਹ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਵੀ ਉਸਤਾਦ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਪੜਾਉਣ ਦੇ ਕਾਬਿਲ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।
